Çmimi i arit ka kaluar për herë të parë në histori 4,000 dollarë për ons ose rreth 141 dollarë për gramë, duke tronditur tregjet financiare dhe duke ndezur pyetje serioze për gjendjen e ekonomisë botërore. Kjo rritje e jashtëzakonshme nuk është thjesht një rekord, por është një sinjal alarmi.
Ekspertët paralajmërojnë se ari po shndërrohet sërish në “strehën e sigurt” për investitorët dhe bankat qendrore që kanë humbur besimin tek dollari amerikan dhe stabiliteti ekonomik i SHBA-së. Kjo rritje pasqyron frikën dhe pasigurinë globale, jo vetëm në tregjet financiare, por edhe në politikën ndërkombëtare.
Pse ari po rritet kaq shumë?
Ka disa arsye që e kanë çuar arin në nivele rekord:
Së pari, dobësimi i besimit ndaj dollarit amerikan. Lufta tregtare e Donald Trump, dyshimet për pavarësinë e Rezervës Federale (FED) dhe një ekonomi amerikane që po dërgon sinjale të pasigurta, kanë shtuar tensionet në tregje.
Së dyti, krizat gjeopolitike, nga Lindja e Mesme te tensionet në Azi, kanë bërë që investitorët të kërkojnë siguri. Në periudha të tilla, ari shihet si mburojë ndaj inflacionit dhe kaosit financiar.
Së treti, strategjia e Kinës për të forcuar rezervat e arit dhe për të ulur varësinë nga dollari po ndikon në rritjen e kërkesës globale. Pekini synon të pozicionojë juanin si një monedhë më të fuqishme ndërkombëtare, duke sfiduar dominimin financiar të SHBA-së.
Por ajo që i shqetëson shumë ekonomistë është fakti se një çmim kaq i lartë i arit tregon mungesë besimi në sistemin monetar global. Kur ari fluturon, historia na mëson se nën sipërfaqe po ndodh diçka serioze.
A është kjo një flluskë apo një paralajmërim?
Nuk mund të quhet plotësisht “flluskë” si në rastin e aksioneve apo pasurive të paluajtshme, sepse ari nuk varet nga fitimet e kompanive. Por nëse njerëzit blejnë ar vetëm nga frika apo nga dëshira për përfitim të shpejtë, çmimi mund të fryhet artificialisht përpara se të korrigjohet.
Megjithatë, historikisht, çmimi i lartë i arit ka qenë një pasqyrë e pasigurisë ekonomike. Është më shumë një termometër që mat temperaturën e krizës sesa vetë shkaku i saj.
Si mund të mbrojmë financat tona në këtë periudhë pasigurie?
Në kohë të trazuara si kjo, njerëzit duhet të veprojnë me arsye dhe planifikim, jo me panik. Ja disa hapa që ndihmojnë për të ruajtur sigurinë financiare:
1. Diversifikoni pasurinë tuaj
Mos mbani të gjitha kursimet në një formë të vetme. Një kombinim i shëndetshëm mund të përfshijë:
- Para të gatshme për emergjenca
- Një pjesë në ar ose argjend si mbrojtje ndaj inflacionit
- Investime në aksione ose fonde të qëndrueshme (ETF)
- Disa rezerva në monedha të huaja të forta, si franga zvicerane ose euro
Diversifikimi ju mbron në rast se një treg bie ndërsa tjetri ngrihet.
2. Krijoni një fond emergjence
Mbani mënjanë 3 deri në 6 muaj shpenzime jetese në një llogari të sigurt. Kjo do t’ju ndihmojë të përballoni çdo goditje të papritur ekonomike pa u detyruar të shisni investimet tuaja.
3. Ulni borxhet e këqija
Në periudha pasigurie, borxhi është rrezik. Filloni me pagesën e kredive me interesa të larta. Të qenit pa borxhe është një nga mënyrat më të sigurta për të ruajtur qetësinë financiare.
4. Investoni në gjëra reale
Pasuritë që kanë vlerë të prekshme, si tokat, pasuritë e paluajtshme apo bizneset prodhuese, zakonisht e ruajnë më mirë vlerën në kohë krizash. Po ashtu, investoni në aftësi profesionale, dijet nuk humbasin kurrë vlerë.
5. Mos e teproni me arin
Ari është mbrojtje, jo zgjidhje magjike. Një pjesë prej 5–15% e portofolit është e mjaftueshme. Mbajtja e gjithë pasurisë në ar është po aq e rrezikshme sa mos ta kesh fare.
6. Mendoni në mënyrë ndërkombëtare
Nëse jetoni në një ekonomi të paqëndrueshme, merrni në konsideratë hapjen e një llogarie jashtë vendit ose investime përmes platformave ndërkombëtare. Kjo ju jep fleksibilitet në rast krizash lokale.
7. Rritni njohuritë financiare
Në kohë krize, ata që kuptojnë ekonominë janë ata që mbijetojnë më mirë. Lexoni, mësoni për inflacionin, normat e interesit dhe menaxhimin e riskut. Dija është mburoja më e fortë që mund të keni.
Çmimi i arit mbi 4,000 dollarë për ons është më shumë se një rekord, është një sinjal paralajmërues për gjendjen e ekonomisë botërore.
Por në vend që të frikësohemi, duhet të përgatitemi me mençuri: të diversifikojmë, të ulim borxhet dhe të mbajmë qetësi.
Në kohë pasigurie, qetësia, dija dhe planifikimi afatgjatë vlejnë më shumë se çdo metal i çmuar.
