Shqipëria humbi sot një nga figurat më të shquara të artit dhe kulturës së saj. Dhimitër Anagnosti, regjisor, skenarist, kinematograf dhe ish-politikan, u nda nga jeta më 1 shtator 2025, në moshën 89-vjeçare.
Një jetë kushtuar artit
I lindur më 23 janar 1936 në Vuno, Anagnosti ndoqi studimet për regji filmi në Institutin e Kinematografisë “Gerasimov” në Moskë. Që në fillimet e tij, ai tregoi talent të jashtëzakonshëm: në vitin 1961, së bashku me Viktor Gjikën, realizoi filmin “Njeriu kurrë nuk vdes”, bazuar mbi një tregim të Ernest Heminguejit, duke fituar Çmimin e Parë në Festivalin Botëror të Shkollave të Kinematografisë në Holandë.
Pas kthimit në Shqipëri, ai nisi punën në Kinostudion “Shqipëria e Re”, duke dhënë një kontribut të madh në formësimin e kinemasë shqiptare. Filmat e tij si Komisari i dritës, Cuca e maleve, Përrallë nga e kaluara, Kthimi i ushtrisë së vdekur, Lulëkuqet mbi mure dhe shumë të tjerë mbeten gurë themeli të historisë së filmit shqiptar. Në total, ai realizoi 14 filma artistikë dhe 10 dokumentarë, shumicën edhe si skenarist.
Vlerësime dhe tituj
Për krijimtarinë e tij të pasur, Anagnosti u nderua me titujt “Artist i Merituar” dhe “Artist i Popullit”. Në vitin 2011, presidenti i atëhershëm Bamir Topi e dekoroi me urdhrin më të lartë shtetëror “Nderi i Kombit”.
Nga arti në politikë
Në fillim të viteve ’90, Dhimitër Anagnosti iu përkushtua politikës. Ai u zgjodh deputet i Partisë Demokratike dhe më 1992 mori postin e Ministrit të Kulturës, Rinisë dhe Sporteve. Megjithatë, në dhjetor 1994 dha dorëheqjen në shenjë mospajtimi me zhvillimet politike të kohës.
Rikthimi në kulturë
Pas largimit nga politika, ai themeloi Fondacionin për Art dhe Kulturë, duke mbështetur botimin e mbi 160 librave dhe projekte të ndryshme kulturore. Në vitin 2005, pas një periudhe të gjatë shkëputjeje nga kinemaja, u rikthye me filmin Gjoleka, djali i Abazit, i cili u vlerësua me çmime ndërkombëtare në Itali.
Trashëgimia
Dhimitër Anagnosti ishte bashkëshort i aktores së mirënjohur Roza Anagnosti, “Artiste e Merituar”. Ata së bashku përfaqësojnë një nga çiftet më të shquara të artit shqiptar.
Me ndarjen e tij nga jeta, Shqipëria humbi një krijues të madh, një personalitet që i dha identitet kinemasë sonë dhe që do të mbetet përgjithmonë në kujtesën e publikut shqiptar. Filmografia e tij e pasur është dëshmi e përkushtimit ndaj artit dhe kulturës kombëtare.
Ngushëllime familjes. Prehu në paqe, Mjeshtër.
