Nga Fjoralba Hysa
Është fund Marsi. Është ora 6.10 e mëngjesit, të tjerët flenë ende në të gjithë lagjen. Kështu duket. Mëngjeset tona të vrullshme ka ditë që janë gjunjëzuar. Nuk zgjohem herët ka javë. Por sot desha ta përcillja vetë Marsin. Këtë mars që ka kontaminuar botën e gjallë deri në vdekje.
Që më ka plogështuar zemrën dhe energjitë pozitive duke më kujtuar atë marsin tjetër. Edhe ai, vrau masivisht, vriste lule, jetë, vrau e shkatërroi cfarë i zuri ora, minuta, sekondi.
Bën ftohtë. Qëndroj në këmbë në prevazin e derës për në kopësht, teksa njom kollën e thatë me kafenë e nxehtë. Lotet prej erës së ftohtë shkrihen me ata të mërisë time me ditet e Marsit, të shpenzuara brenda mureve të ftohta, me lajme të frikshme. Ky mars me brodhi larg në atë të vitit 1997. E kujt nuk i kujtohet sa i zi ishte marsi i 97-tës?
Në atë vit isha vetëm një nxënëse e tetë-vjecares, në një qytet të vogël në veri-lindje të Shqipërisë. Paprtimas shtegtimit tim nëpër marse gri iu bashkua edhe macoku i kuqërrmtë i komshiut, edhe disa zogj dhe një ketrush, vizitorë të njohur në kopështin e shtëpisë.
Si për të më thënë se ne të gjallët e murosur shtëpive, kemi krah cdo gjallesë tjetër jashtë dhe se bashkë do t’ia dalim cdo beteje.
Trazirat atij marsi me pushtuan memorien teksa ndiqja me sy lindjen e diellit në ditën e fundit të këtij marsit të tanishëm. Më erdhi në mendje cdo detaj i hidhur, gjeneruar në një qytet i cili nuk kishte rruge sa kishte lapidare, ngritur në nderim të jetëve të humbura. Qyteti im atëhere i trembi lule, zogj, dallendyshe, ketrushe.
Dielli s’e ngrohte dot as mermerin e lapidarëve, vecse hidhte dritë në fytyrat e njoma, në fotografitë e të rënëve. Iku cdo gjë pranverë, mbaj mend. Dominonin jetë të vrara me dashje dhe nga plumba qorr, kështu dëgjoja të quheshin në bisedat e të rriturve.
Qyteti u kthye në varrezë brenda një Marsi. Dikur qytet mollësh, intelektualësh e qyetetërimi. Mu kujtua që unë, ne, të gjithë u gjetëm në luftë krejt papritur në prag pranvere. Ai mars na mori shumë të mira duke na lënë të hidhurën e paharrueshme.
Kanë kaluar dekada që nga atëhere, dhe prapë ndihemi në luftë me të panjohurin, në frikë mes jetës dhe vdekjes. Coronavirus ka bllokuar shtete të mëdha, po paralizon ekonomi të mëdha, ka ngjallur frikë e panik në cdo qelizë përditshmërie, në cdo grupmoshë. E nesërmja është e frikshme, s’e dimë, s’e njohim si vjen. Kam frikë, jam vigjilente ndaj cdo gjëje që thuhet dhe shkruhet për situatën. Jam brenda tani me fëmijët e mi, por familja ime është më e gjërë se kaq. Pjesa tjetër e imja, shoqëri e të njohur, shtrihen ndër shtete, e si pasojë dhe frika për më të keqen. Është një botë që vuan në ankth e frikë nga e papritura që mund të sjellë e nesërmja. Askush s’e njeh mirë kurorën e covid-19, që ti kundërvihet atij një herë e mirë.
Deri para disa javësh 97-ta ishte lufta ime e parë, e dytë botërore e jetuar deri më sot.
Ky paralelizëm i imi, sejcili mund të ketë një të vetin këto ditë, më bën të reflektoj në bukurinë e jetës së gjallë në thelb. Sa e shtrenjtë bëhet ajo kur nis të cënohet, të vidhet të vritet në heshtje dhe masivisht.
Ankohesha për marsin e shkuar se nuk ishte i bukur e i ngrohtë si ai i Tiranës time. Ankohesha për shiun e Londrës.
Sot, vetëm muaj më vonë, një botë është mbyllur brenda mureve në një Mars që raportohet i ftohtë gri, i egër, në të gjithë rruzullin.
Brenda të mbyllur mësojmë të zbatojmë rregulla të reja të të jetuarit. Dhe kjo vetëm për një qëllim të mirë, për të gjithë ne.
S’ka më përqafime, as dhënie duarsh, as puthjesh në faqe, as të ulemi afër njëri-tjetrit. Jemi këshilluar të lëmë rehat edhe botën e gjallë jashtë mureve të shtëpisë, parqet, pemët, lulet, zogjtë, ketrushet.
Shkollat janë mbyllur dhe realiteti ka përfshirë dhe fëmijët, ashtu si mua 97-ta. Edhe mua mu mbyll shkolla atëhere, mbaj mend.
Luftrat janë për të gjallët, më thotë gjyshja ime në tel, duke përdorur veten si martire të tyre, sot dëshmitare se shpresë ka gjithmonë për t’ia dalë.
Lutjet e mia nisin nga të vegjlit e mi, sepse vetëm ata kam pranë sot, mund ti prek, ndjej, e bekoj në emër të të gjithë fëmijëve në botë, si pranvera e jetës, pavarësisht cfarë stuhish sjellin marset.
Jeta e gjallë është e bukur, por është edhe e fortë.
Është provuar se ka mposhtur shumë beteja, mbretëri e kurora, luftëra me kundërshtarë të dukshëm e jo të tillë, e kështu ajo do vazhdojë – më bind gjyshja përtej kufijve sa herë dëgjohemi. Më pas, është im bir 5 vjec që përseri më kujton duke më pyetur për shifrën fiks të popullsisë së botës.
E pacim bekimin e Zotit, të nënave, të gjysheve për të mos e paralelizuar këtë mars me asnjë tjetër mars, as një tjetër muaj a ditë.
Teksa dy marset gri u përqafuan në një kujtim, në një ngjyrë, dafodilet përballë meje po më thonë gjithashtu ‘lamtumirë’. Prillin e kemi të tonin brenda pak orësh dhe tulipanët shumëngjyrësh do të vijnë bashkë me të. E di që macoku i kuqërremtë, zogjtë e ketrushi do vijnë nesër prapë. Do të takohemi përsëri në kopshtin e shtëpisë si sot.
Bashkë do ta presim lindjen e diellit të Prillit me lutjen e mirë për muaj jete e gjallërie, ashtu sic përcollëm Marsin duke u lutur për të mos ardhur kurrë më i prapë, e gri.
31 Mars 2020, Londër.
