Ekspertët thonë se miliarda panele përfundimisht do të duhet të asgjësohen dhe zëvendësohen.
“Bota ka instaluar më shumë se një teravat kapacitet diellor. Panelet diellore të zakonshme kanë një kapacitet prej rreth 400 W, kështu që nëse llogariten si çatitë ashtu edhe fermat diellore, mund të ketë deri në 2.5 miliardë panele diellore.” – thotë Dr Rong Deng, një ekspert në riciklimin e paneleve diellore në Universitetin e Uellsit të Ri Jugor në Australi.
Sipas qeverisë britanike, ka dhjetëra miliona panele diellore në Mbretërinë e Bashkuar. Por mungon infrastruktura e specializuar për skrapimin dhe riciklimin e tyre.
Ekspertët e energjisë po bëjnë thirrje për veprime urgjente të qeverisë për të parandaluar një katastrofë mjedisore globale të afërt.
“Do të jetë një mal i mbeturinave deri në vitin 2050, nëse nuk do të fillojmë tani zinxhirët e riciklimit,” thotë Ute Collier, zëvendësdrejtore e Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë së Rinovueshme.
“Ne po prodhojmë gjithnjë e më shumë panele diellore – gjë që është e mrekullueshme – por si do t’i trajtojmë mbeturinat?” pyet ajo.
Shpresohet se një hap i madh do të bëhet në fund të qershorit, kur fabrika e parë në botë e dedikuar për riciklimin e plotë të paneleve diellore të hapet zyrtarisht në Francë.
ROSI, kompania e specializuar e riciklimit diellor që zotëron objektin, në qytetin alpin të Grenoble, shpreson që përfundimisht të jetë në gjendje të nxjerrë dhe ripërdorë 99% të përbërësve të një njësie.
Përveç riciklimit të pjesëve të përparme të xhamit dhe kornizave të aluminit, fabrika e re mund të rikuperojë pothuajse të gjitha materialet e çmuara që gjenden brenda paneleve, si argjendi dhe bakri, të cilat janë zakonisht disa nga materialet më të vështira për t’u nxjerrë.
Këto materiale të rralla më pas mund të riciklohen dhe të ripërdoren për të bërë njësi të reja, më të fuqishme diellore.
Metodat konvencionale të riciklimit të paneleve diellore rikuperojnë pjesën më të madhe të aluminit dhe qelqit – por ROSI thotë se xhami, në veçanti, është me cilësi relativisht të ulët.
Xhami i rikuperuar duke përdorur këto metoda mund të përdoret për të krijuar pllaka, ose në spërkatje me rërë – mund të përzihet edhe me materiale të tjera për të bërë asfalt – por nuk mund të përdoret në aplikime ku kërkohet xhami i cilësisë së lartë, si p.sh. prodhimi i ri i paneleve diellore.
Periudha e bumit
Impianti i ri ROSI do të hapet gjatë një periudhe bumi për instalimet e paneleve diellore.
Kapaciteti i gjenerimit të energjisë diellore në botë u rrit me 22% në 2021. Rreth 13,000 panele diellore fotovoltaike (PV) vendosen në Mbretërinë e Bashkuar çdo muaj – shumica e tyre në çatitë e shtëpive private.
Në shumë raste, njësitë diellore bëhen relativisht joekonomike përpara se të arrijnë në fund të jetëgjatësisë së tyre të pritshme. Modelet e reja, më efikase evoluojnë në intervale të rregullta, që do të thotë se mund të jetë më e lirë të zëvendësohen panelet diellore që janë vetëm 10 ose 15 vjeç me versione të përditësuara.
Nëse tendencat aktuale të rritjes janë të qëndrueshme, thotë Collier, vëllimi i paneleve diellore të mbeturinave mund të jetë i madh.
“Deri në vitin 2030, ne mendojmë se do të kemi katër milionë tonë skrap – që është ende e menaxhueshme – por deri në vitin 2050, ne mund të përfundojmë me më shumë se 200 milionë tonë në nivel global”.
Për ta parë këtë në perspektivë, bota aktualisht prodhon gjithsej 400 milionë tonë plastikë çdo vit.
Sfidat e riciklimit
Arsyeja që ka kaq pak lehtësira për riciklimin e paneleve diellore është sepse deri vonë nuk ka pasur shumë mbeturina për t’u përpunuar dhe ripërdorur.
Gjeneratës së parë të paneleve diellore shtëpiake vetëm tani po i vjen fundi i jetës së tij të përdorshme. Meqenëse këto njësi i afrohen pensionit, ekspertët thonë se nevojitet veprim urgjent.
“Tani është koha për të menduar për këtë,” thotë Collier.
Franca është tashmë një lider në mesin e kombeve evropiane kur bëhet fjalë për përpunimin e mbetjeve fotovoltaike, thotë Nicolas Defrenne. Organizata e tij, Soren, bashkëpunon me ROSI dhe firma të tjera, duke bashkërenduar çmontimin e paneleve diellore në të gjithë Francën.
“Më i madhi që ne çmontuam zgjati tre muaj,” kujton Defrenne.
Ekipi në Soren shpreson që në të ardhmen, gati tre të katërtat e materialeve të nevojshme për të bërë panele të reja diellore – duke përfshirë argjendin – mund të rikuperohen nga njësitë fotovoltaike në “pension” dhe të riciklohen – për të ndihmuar në përshpejtimin e prodhimit të paneleve të reja.
Ndërkohë shkencëtarët britanikë janë përpjekur të zhvillojnë teknologji të ngjashme me ROSI.
Vitin e kaluar, studiuesit në Universitetin e Leicesterit njoftuan se kishin punuar se si të nxirrnin argjendin nga njësitë fotovoltaike duke përdorur një formë të kripës.
Por deri më tani, ROSI është e vetmja kompani në fushën e saj që ka rritur funksionimin e saj në nivele industriale.
Për më tepër, teknologjia është e shtrenjtë. Në Evropë, importuesit ose prodhuesit e paneleve diellore janë përgjegjës për asgjësimin e tyre kur ato bëhen të harxhueshme. Dhe shumë e favorizojnë grimcimin ose copëtimin e mbeturinave – gjë që është shumë më e lirë.
Defrenne pranon se riciklimi intensiv i paneleve diellore është ende në fillimet e tij. Soren dhe partnerët e tij ricikluan pak më pak se 4,000 tonë panele diellore franceze vitin e kaluar.
Por ka potencial për të bërë shumë më tepër. Dhe ai po e bën atë misionin e tij.
