Partitë e ekstremit të djathtë kanë arritur fitore të konsiderueshme në zgjedhjet parlamentare të Bashkimit Evropian, duke i dhënë një goditje të fortë disa prej liderëve kryesorë. Kancelari gjerman Olaf Scholz, presidenti francez Emmanuel Macron dhe kancelari austriak Karl Nehammer u përballën të gjithë me pengesa ndërsa votuesit u zhvendosën drejt të djathtës ekstreme.
Pavarësisht se partitë kryesore ruajnë kontrollin e Parlamentit Evropian prej 705 anëtarësh, ndjenja e përgjithshme në të gjithë bllokun prej 27 anëtarësh është anuar dukshëm djathtas, duke reflektuar ndjenja të qëndrueshme anti-themelimi.
Franca: Tubimi Kombëtar i Marine Le Pen triumfoi mbi Rilindjen qendrore të Macron, duke e shtyrë Macron të thërriste zgjedhje të parakohshme legjislative. Rally Kombëtare parashikohet të fitojë rreth 33% të votave dhe të sigurojë 31 vende në Parlamentin Evropian, më shumë se dyfishi i Macron.
Le Pen shprehu gatishmërinë e saj për të transformuar vendin dhe për të frenuar emigracionin masiv. Macron, duke pranuar humbjen, theksoi përkushtimin e tij ndaj idealeve demokratike dhe nevojën për një shumicë të qartë për të qeverisur në mënyrë efektive.
Gjermania: Alternativa për Gjermaninë (AfD) e ekstremit të djathtë zuri vendin e dytë, duke theksuar ndikimin e saj në rritje përpara zgjedhjeve federale të vitit të ardhshëm. Partia euroskeptike parashikohet të sigurojë mbi 16% të votave, performanca e saj më e mirë deri më tani. Kjo rritje vjen pavarësisht polemikave, duke përfshirë vërejtjet e diskutueshme të kandidatit të tyre kryesor për SS-të nazist.
Austria: Në Austri, Partia e Lirisë së ekstremit të djathtë kryesoi një votim mbarëkombëtar për herë të parë, duke fituar gati 26% të votave. Partia Popullore konservatore e kancelarit Nehammer e ndoqi nga afër me mbi 24%, ndërsa Social Demokratët dhe të Gjelbërit mbetën prapa.
Implikime më të gjera
Kjo rritje e krahut të djathtë mund të ketë implikime të konsiderueshme për politikat e BE-së gjatë pesë viteve të ardhshme. Fitoret e partive nacionaliste dhe humbjet për të Gjelbërit pro-evropianë mund t’i detyrojnë partitë e qendrës të jenë “nën varësinë” e mbështetjes së krahut të djathtë për votat kryesore. Çështje të tilla si emigracioni, politikat klimatike dhe zgjerimi i BE-së pritet të jenë të diskutueshme.
Ndikimi në politika
1. Emigracioni: Partitë e krahut të djathtë ka të ngjarë të shtyjnë për siguri më të rreptë kufitare dhe politika më të ashpra imigracioni, pavarësisht mosmarrëveshjeve të vazhdueshme për strategjitë e zbatimit. Këto parti pritet të avokojnë për politika më të fuqishme deportimi dhe rritje të fondeve për infrastrukturën e kontrollit kufitar. Kjo mund të çojë në rritjen e tensioneve midis shteteve anëtare me pikëpamje të ndryshme për imigracionin.
2. Axhenda klimaterike: “Marrëveshja e Gjelbër” e BE-së dhe iniciativat e lidhura me klimën mund të përballen me pengesa të rëndësishme. Mund të ketë një zhvendosje drejt burimeve më tradicionale të energjisë, duke përfshirë energjinë bërthamore. Partitë e krahut të djathtë mund të shtyjnë gjithashtu për lehtësimin e rregulloreve të emetimeve, duke argumentuar se ato pengojnë rritjen ekonomike. Kjo mund të ngadalësojë përparimin e BE-së drejt synimeve të saj klimatike.
3. Mbrojtja dhe Ukraina: Mbështetja për Ukrainën mund të vihet nën vëzhgim, veçanërisht nga palët që kanë lidhje me Rusinë. Financimi evropian i mbrojtjes do të jetë gjithashtu një temë e nxehtë. Partitë e krahut të djathtë mund të avokojnë për një qëndrim më izolues, duke reduktuar përfshirjen e BE-së në konfliktet e jashtme. Kjo mund të çojë në një qasje të fragmentuar ndaj politikave të mbrojtjes brenda BE-së.
4. Strategjia Industriale: BE-ja mund të vazhdojë të përqendrohet në industritë e teknologjisë së lartë dhe të gjelbër, ndërkohë që potencialisht do të adoptojë një qëndrim më proteksionist. Partitë e krahut të djathtë mund të nxisin politika që i japin përparësi industrive kombëtare mbi iniciativat në mbarë BE-në. Kjo mund të rezultojë në rritje të tensioneve tregtare si brenda BE-së ashtu edhe me partnerët e jashtëm tregtarë.
5. Zgjerimi i BE-së: Zgjerimi i BE-së pritet të përballet me vonesa, me politika nacionaliste që ka të ngjarë të pengojë anëtarësimin e anëtarëve të rinj gjatë mandatit të ardhshëm të Komisionit. Shtetet anëtare skeptike mund të kërkojnë kritere më të rrepta pranimi dhe periudha më të gjata vlerësimi. Kjo mund të pengojë përparimin e vendeve kandidate dhe të krijojë zhgënjim tek anëtarët aspirantë të BE-së. Kjo do të pengonte dhe anëtarësimin e vendeve të Ballkanit.
Përgjigja e Ursula von der Leyen
Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen vuri në dukje se ndërsa qendra mbetet dominuese, rritja e ekstremeve në të dy skajet e spektrit politik paraqet sfida të rëndësishme. Ajo theksoi përgjegjësinë e partive të qendrës për të ruajtur stabilitetin dhe për të trajtuar në mënyrë efektive shqetësimet e elektoratit. Von der Leyen theksoi gjithashtu nevojën për unitet në adresimin e çështjeve urgjente të Evropës, si ndryshimi i klimës dhe rimëkëmbja ekonomike.
