Rreth gjysma e njerëzve vdiqën kur “Vdekja e Zezë” përfshiu Evropën në mesin e viteve 1300.
Një studim pionier që analizoi ADN-në e skeleteve shekullore gjeti mutacione që i ndihmuan njerëzit të mbijetonin nga murtaja.
Por të njëjtat mutacione janë të lidhura me sëmundjet auto-imune që prekin njerëzit sot.
Murtaja ose “Vdekja e Zezë” është një nga momentet më domethënëse, më vdekjeprurëse dhe më të zymta në historinë njerëzore. Vlerësohet se deri në 200 milionë njerëz vdiqën.
Studiuesit dyshuan se një ngjarje e tillë e madhe duhet të ketë formuar evolucionin njerëzor. Ata analizuan ADN-në e marrë nga dhëmbët e 206 skeleteve të lashtë dhe ishin në gjendje të datonin saktësisht mbetjet njerëzore para, gjatë ose pas Vdekjes së Zezë.
Analiza përfshinte eshtra nga gropat e murtajës East Smithfield të cilat u përdorën për varrime masive në Londër me më shumë mostra që vinin nga Danimarka.
Zbulimi i spikatur, i botuar në revistën Nature, rrethoi mutacionet në një gjen të quajtur ERAP2.
Nëse do të kishit mutacionet e duhura, do të kishit 40% më shumë gjasa për të mbijetuar nga murtaja.
“Ky është një efekt i madh, është befasi të gjesh diçka të tillë në gjenomin e njeriut,” tha profesori Luis Barreiro, nga Universiteti i Çikagos.
Detyra e gjenit është të bëjë proteinat që copëtojnë mikrobet pushtuese dhe i tregojnë fragmentet sistemit imunitar, duke e përgatitur atë në mënyrë më efektive për të njohur dhe neutralizuar armikun.
Gjeni vjen në versione të ndryshme – ato që funksionojnë mirë dhe ato që nuk bëjnë asgjë – dhe ju merrni një kopje nga secili prind.
Pra, fatlumët, të cilët kishin më shumë gjasa të mbijetonin, trashëguan një version me funksionim të lartë nga mamaja dhe babi.
Dhe të mbijetuarit patën fëmijë dhe kështu kaluan ato mutacione të dobishme, kështu që papritmas u bënë shumë më të zakonshme.
“Është e rrallë që shohim një ndryshim prej 10% në dy deri në tre breza, është ngjarja më e fortë e përzgjedhjes tek njerëzit deri më sot,” tha gjenetisti evolucionar Profesor Hendrik Poinar, nga Universiteti McMaster.
Rezultatet u konfirmuan në eksperimentet moderne duke përdorur bakterin e murtajës – Yersinia pestis. Mostrat e gjakut nga njerëzit me mutacione të dobishme ishin më të aftë për t’i rezistuar infeksionit sesa ata pa mutacione.
“Është njësoj si të shikosh “Vdekjen e Zezë” të shpaloset në një pjatë petri – kjo të hap sytë,” tha Prof Poinar.
Edhe sot ato mutacione rezistente ndaj murtajës janë më të zakonshme se sa ishin para Vdekjes së Zezë.
Problemi është se ato kanë qenë të lidhura me sëmundjet auto-imune siç është sëmundja inflamatore e zorrëve Crohn – ajo që ndihmoi në mbajtjen gjallë të paraardhësve tuaj 700 vjet më parë, por mund të dëmtojë shëndetin tuaj sot.
Forca të tjera historike në ADN-në tonë kanë një trashëgimi që ne e ndiejmë. Rreth 1-4% e ADN-së moderne njerëzore vjen nga paraardhësit tanë që çiftëzohen me Neandertalët dhe kjo trashëgimi ndikon në aftësinë tonë për t’iu përgjigjur sëmundjeve, përfshirë Covid-in.
“Pra, ato plagë nga e kaluara ende ndikojnë në ndjeshmërinë tonë ndaj sëmundjeve sot, në një mënyrë mjaft të jashtëzakonshme,” tha Prof. Barreiro.
Prof. Barreiro tha se avantazhi i mbijetesës prej 40% ishte “efekti më i fortë selektiv i fitnesit i vlerësuar ndonjëherë te njerëzit“. Në dukje, ai zvogëlon përfitimet e mutacioneve të rezistencës ndaj HIV-it ose atyre që ndihmojnë në tretjen e qumështit – megjithëse ai paralajmëron se krahasimet e drejtpërdrejta janë të ndërlikuara.
Megjithatë, pandemia Covid nuk do të lërë një trashëgimi të ngjashme.
Evolucioni funksionon përmes aftësisë suaj për të riprodhuar dhe përcjellë gjenet tuaja. Covid vret kryesisht të moshuarit që tashmë e kanë kaluar pikën e lindjes së fëmijëve.
Ishte aftësia e murtajës për të vrarë në të gjithë spektrin e moshës dhe në një numër kaq të madh që do të thoshte se kishte një ndikim kaq të qëndrueshëm.
