Një nga ishujt e fundit të paprekur në Mesdhe, Sazani, tashmë është në pronësi të familjes Trump. Ivanka Trump dhe bashkëshorti i saj Jared Kushner kanë investuar mbi 1 miliard dollarë për ta shndërruar këtë ishull shqiptar në një destinacion turistik ultra-luksoz.
Sazani, i vendosur në hyrje të Gjirit të Vlorës, midis detit Adriatik dhe Jon, për dekada ka qenë një zonë e izoluar ushtarake, e mbuluar nga një natyrë e paprekur me bimësi subtropikale dhe biodiversitet të rrallë. Në kohën e komunizmit, ishulli ishte simbol i izolimit ekstrem që Shqipëria përjetoi nën regjimin e Enver Hoxhës.
Planet e Trump dhe Kushner për Sazanin
Në korrik të vitit 2024, gjatë një interviste për podcast-in e Lex Fridman, Ivanka Trump tregoi entuziazmin e saj për projektin:
“Kemi një ishull prej 1,400 hektarësh në Mesdhe dhe do të sjellim arkitektët dhe markat më të mira në botë. Do të jetë diçka e jashtëzakonshme,” deklaroi ajo.
Ndërkohë, Jared Kushner e quajti Sazanin “thesar të fshehur” dhe synon të krijojë atje resortin ideal për pushime familjare dhe mikpritje për elitën ndërkombëtare.
Megjithatë, ishulli ka ende shumë mbetje të rrezikshme nga e kaluara. Në Sazan ende gjenden municione të pashpërthyera që datojnë nga vitet ’90, kur ishulli u grabit nga grupe të armatosura pas rënies së regjimit komunist.
Sazani, nga bunkerë e mina në marina për jahtet
Gjatë komunizmit, Sazani ishte i mbyllur për publikun. Ishulli kishte baza ushtarake, shkollë, spital dhe strehime anti-bombë. Ende sot numërohen rreth 3,600 bunkerë të shpërndarë në terren, të cilët pjesërisht do të ruajnë identitetin e ishullit dhe do të integrohen në projektin e ri turistik.
Projekti parashikon ndërtimin e një marine për jahtet luksoze dhe një hotel që, sipas arkitektëve, do të ndërthuret me natyrën, duke ruajtur biodiversitetin unik të zonës.
Rama: “Shqipëria ka nevojë për turizëm luksoz”
Kryeministri Edi Rama e mbështet fuqishëm këtë projekt, duke e quajtur një mundësi të artë për ekonominë shqiptare.
“Ne kemi nevojë për turizëm cilësor, siç shkretëtira ka nevojë për ujë,” deklaroi Rama, duke theksuar se vendi nuk mund të konkurrojë me Italinë, Kroacinë apo Greqinë në turizmin masiv.
Në kuadër të marrëveshjes me kompaninë Affinity Global Development, e themeluar nga Kushner, qeveria shqiptare ka ofruar përjashtim nga taksat gjatë fazës së ndërtimit dhe merr përsipër ndërtimin e infrastrukturës bazë si uji, energjia dhe kanalizimet.
Kontestime dhe shqetësime mjedisore
Edhe pse qeveria e sheh këtë si një mundësi të madhe ekonomike, projekti ka hasur kritika të ashpra nga ambientalistët.
Olsi Nika, drejtor i organizatës EcoAlbania, ka ngritur shqetësimin se ndërhyrjet masive mund të dëmtojnë Parkun Kombëtar Detar Karaburun-Sazan dhe habitatin e gjallesave të rralla.
Nga ana tjetër, kompania Affinity pretendon se ka angazhuar ekspertë të zhvillimit të qëndrueshëm dhe premton që projekti do të respektojë natyrën.
Akses për publikun?
Sipas Jared Kushner, ishulli do të mbetet një destinacion i dedikuar për turizëm elitar dhe privatësi maksimale, megjithëse disa zona do të jenë të hapura për publikun, me mundësi eksplorimi të shtigjeve dhe shijimit të gastronomisë vendase.
Ndërkohë, projekti është pjesë e një strategjie më të gjerë të familjes Trump për investime në Ballkan, përfshirë edhe plane për zhvillim luksoz në Serbi, ku Affinity planifikon të kthejë ndërtesën e ish-Ministrisë së Mbrojtjes në Beograd në hotel me pesë yje.
Sazani, ishulli i mistershëm dhe i paprekur për dekada, tani është në prag të transformimit në një tjetër parajsë për të pasurit. Debati mbetet i hapur: a është kjo një mundësi për zhvillimin e Shqipërisë, apo një rrezik për trashëgiminë natyrore që vendi ka ruajtur me fanatizëm deri më sot?
