Truri është një organ i komplikuar dhe ushqime të ndryshme kanë ndikime të ndryshme, shpjegon Mary Ann Lila, drejtore e Institutit të Shëndetit të Bimëve në Universitetin Shtetëror të Karolinës së Veriut. Disa ushqime perimet shumëngjyrëshe, me yndyrna të shëndetshme dhe proteina – mund të ndërtojnë indet e trurit dhe të zvogëlojnë inflamacionin, ndërsa të tjerat kanë efektin e kundërt.
4 ushqimet më të mira për shëndetin e trurit
1. Boronica
Shtoni disa grushta boronica në një sallatë ose smoothie të mëngjesit për një nxitje të madhe të trurit. Hulumtimet e fundit zbuluan se vetëm 2.5 gota boronicë të pasura me flavonoid në ditë për gjashtë muaj zvogëluan inflamacionin dhe përmirësonin ndjeshëm shpejtësinë që truri mund të përpunonte informacionin. Është thelbësore të hani boronica çdo ditë për të marrë përfitimet.
“Flavonoidet përmirësojnë indin e trurit duke ulur inflamacionin dhe duke mos lejuar që stresi oksidativ të dëmtojë funksionimin e trurit”, por duhet të jetë një hyrje e rregullt e flavonoideve, tha Lila: “Duhet të hani një porcion në ditë; nuk mund të mbani shpresat vetëm nga smoothie fundjavës.”
2. Salmoni
Salmoni i egër dhe peshq të tjerë yndyrorë janë të lartë në acide yndyrore omega-3, të cilat një studim i vitit 2022 i lidhi me vëllime më të mëdha të trurit, përmirësim të arsyetimit abstrakt dhe të menduarit logjik; Omega-3 gjithashtu ngadalëson rënien njohëse dhe ul rrezikun e zhvillimit të demencës.
Sipas Nyree Dardarian, drejtoreshë e Qendrës për Ushqyerjen dhe Performancën dhe profesoreshë në Universitetin Drexel, tre copa sushi përmbajnë rreth 85 gramë salmon – një sasi e mjaftueshme për të marrë ato acide yndyrore thelbësore dhe për të rritur shëndetin e trurit.
3. Veza
Pavarësisht nëse i preferoni ato të fërguara, të ziera apo të skuqura, vezët janë plot me lëndë ushqyese si kolina dhe luteina që mbështesin funksionin e trurit. Ngrënia e një veze në javë lidhet me ritme më të ngadalta të rënies njohëse.
4. Kafeja
Një filxhan kafeje në mëngjes mund të sigurojë gjithashtu një nxitje të trurit.
“Kafeja nuk ndërton qelizat e trurit apo nuk siguron lëndë djegëse për neurotransmetimin e trurit, por duket se ndihmon njerëzit me sëmundje neurologjike”, shpjegoi Lila. “Kafeja ju ndihmon të jeni më vigjilentë dhe ju ndihmon të përqendroheni.”
Studimet tregojnë se pija popullore mund të ndihmojë në ngadalësimin e rënies njohëse dhe përmirësimin e aftësive të planifikimit dhe vendimmarrjes. Por pirja e tepërt e kafesë mund të ketë efektin e kundërt. Pirja e më shumë se gjashtë filxhanë kafe në ditë lidhej me një rritje prej 53% të rrezikut të demencës.
4 ushqime që duhen shmangur ose minimizuar
1. Ushqimi i shpejtë
Artikujt në menunë e fast-food-eve priren të jenë të pasura me yndyrë, kripë dhe sheqer dhe nuk kanë lëndë ushqyese të tjera të rëndësishme.
“Kufizoni të ngrënin e këtyre ushqimeve në një herë në javë ose më pak,” tha Dardarian. “Ngrënia e ushqimit fast-food shumë shpesh ka pasoja afatgjata në shëndetin konjitiv.”
Hulumtimi i paraqitur në Konferencën Ndërkombëtare të Shoqatës së Alzheimerit 2022 tregoi se të rriturit që morën të paktën 20% të kalorive të tyre nga ushqime shumë të përpunuara përjetuan 25% rënie më të shpejtë në aftësitë e tyre për të planifikuar dhe ekzekutuar detyra. Në ata nën 30 vjeç, ngrënia e ushqimit të shpejtë më shumë se tre herë në javë lidhej me shkallë më të lartë të shqetësimit mendor.
2. Produkte të pjekura
Biskotat, ëmbëlsirat, byrekët dhe mallrat e tjera të pjekura shumë të shijshme janë të pasura me yndyrna trans (të cilat mund të shfaqen edhe në etiketat e ushqimeve si vajra pjesërisht të hidrogjenizuara). Përveç rritjes së rrezikut të sëmundjeve të zemrës dhe goditjes në tru, yndyrnat trans dëmtojnë trurin.
Të rriturit mbi 60 vjeç me nivelet më të larta të yndyrave trans në gjakun e tyre kishin 50% më shumë gjasa për të zhvilluar çdo formë të demencës dhe 39% më shumë gjasa për të zhvilluar sëmundjen e Alzheimerit.
3. Aspartame
Hiqni dorë nga soda dietike. Aspartame, një ëmbëltues artificial i gjetur në ushqime dhe pije të panumërta, pengon funksionet thelbësore të trurit, duke përfshirë lirimin e dopaminës dhe serotoninës, dhe është shoqëruar me një rrezik në rritje të problemeve të të mësuarit, nervozizmit dhe çështjeve të tjera të shëndetit neurologjik.
4. Alkooli
Përdorimi kronik i alkoolit mund të zvogëlojë vëllimet e trurit dhe të çojë në probleme të vazhdueshme me të mësuarit dhe kujtesën. Hulumtimi i fundit zbuloi se edhe konsumimi i moderuar i alkoolit ndikon në tru: Në një studim me 36,000 të rritur, rritja e marrjes nga gjysmë birre në ditë në një litër birrë të plotë kishte të njëjtin ndikim në tru si plakja e dy viteve. Nuk duhet të hiqni dorë nga momenti i lumturisë, por Lila mbron moderimin.
