Mënyra më e mirë për ta siguruar këtë është t’u mësoni atyre qëndrueshmërinë mendore sa më shpejt që të jetë e mundur, tha psikoterapistja Amy Morin. Fëmijët e ashpër mendërisht kanë më shumë gjasa të kenë vetëbesim të lartë, të zhvillojnë elasticitet që u lejon atyre të qëndrojnë pozitivë mes sfidave dhe të mësojnë nga dështimet e tyre.
Kjo do të thotë të zgjidhni fjalët tuaja me kujdes rreth fëmijëve tuaj, veçanërisht në situata stresuese ku është e lehtë të thuash çfarëdo që mendon se do të ndalojë një zemërim ose do të qetësojë një gjendje shqetësuese. Disa fjalë ose fraza mund të dërgojnë pa dashje mesazhin e gabuar, tha Morin.
“Të gjithë prindërit i bëjnë këto gjëra ndonjëherë ose i thonë herë pas here”, tha Morin, kryeredaktore e Verywell Mind dhe drejtuese e Podcast-it Verywell Mind, për CNBC Make It. “Por kjo është një mundësi për t’i mësuar më pas fëmijët tuaj se si mësoni nga gabimet tuaja, si mund të rriteni dhe të ndryshoni dhe si t’i bëni gjërat ndryshe.”
Më poshtë janë shtatë fraza që prindërit e fëmijëve të fortë mendërisht shmangin përdorimin kur rritin fëmijët e tyre, sipas Morin:
1. ‘Qetësohu!’
Nuk është kurrë një ide e mirë t’u tregoni fëmijëve tuaj se si duhet të ndihen, edhe nëse thjesht po përpiqeni t’i qetësoni ose t’i gëzoni, tha Morin: “Ne duam të dërgojmë mesazhin, është mirë të ndihesh sido që të jetë ndjenja. Por është e rëndësishme t’i kushtoni vëmendje asaj që po bëni me ato ndjenja.”
Në vend të kësaj, provoni diçka të tillë, rekomandon ajo: “Duket sikur je vërtet i inatosur tani.”
“Mësojini se çfarë të bëjnë kur janë të zemëruar,” tha Morin. “Pra, në vend që të hidhni diçka ose të bërtisni, ndoshta ju mund të ngjyrosni një pikturë me ta ose të dilni jashtë dhe të vraponi ose të dëgjoni muzikë për disa minuta.”
2. ‘Mos u shqetëso për këtë.’
Është e padobishme t’u thuash fëmijëve se çfarë të mendojnë, edhe nëse thjesht po përpiqeni të zbusni frikën e tyre, tha Morin.
“Kur dikush thotë: “Mos u shqetëso për këtë”, shqetësimet tona nuk zhduken automatikisht,” shpjegon ajo. “Një strategji më e mirë është t’u mësoni fëmijëve: Çfarë mund të bëni kur jeni të shqetësuar?”
Në vend të kësaj, provoni të bëni një pyetje hipotetike: “Nëse shoku yt do ishte i shqetësuar për këtë, çfarë do t’i thoje?”
Në mënyrë tipike, fëmijët mund të mendojnë më racionalisht duke e hequr veten nga situata, tha Morin. Nëse shoku i tyre është i shqetësuar për një test që po vjen, për shembull, ata mund t’i thonë të studiojnë shumë dhe gjithçka do të jetë mirë.
“Kur ata mësojnë t’i japin vetes të njëjtin mesazh, atëherë ata mund të mësojnë, ‘OK, unë mund ta mësoj veten të menaxhoj mendimet e mia në një mënyrë më të shëndetshme,'” tha ajo.
3. ‘Do t’ia dalësh mirë.’
Një këndvështrim pozitiv mund ta ndihmojë fëmijën tuaj të krijojë besim, por askush nuk ka një “top kristali që parashikon të ardhmen“, tha Morin. Në fakt nuk mund të parashikoni se kur fëmija juaj do të ketë sukses, ose kur do të pësojë një zhgënjim.
Me fjalë të tjera, duke i premtuar fëmijës suaj se do t’ia dalin, vetëm për t’i parë ata të ndihen të motivuar, në fakt mund të dëmtojë besimin e tyre – ndërkohë që “dëmton besueshmërinë tuaj” herën tjetër që do të përpiqeni t’i mbështesni apo gëzoni, tha ajo.
“Në vend që të thuash, ‘Do të fitosh!’ … mesazhi më i mirë është: ‘Dil atje dhe bëj më të mirën tënde. Dhe nëse nuk shkon mirë, është në rregull. Ne do të merremi edhe me këtë”, tha Morin.
4. “Mos më lër të të kap më duke e bërë këtë“.
Kjo frazë shpesh shqiptohet nga zhgënjimi dhe një dëshirë e vërtetë për të ndihmuar fëmijët të shmangin zakonet e këqija ose të rrezikshme.
Por “fëmijët janë të poshtër“, tha Morin – dhe nëse i paralajmëroni vetëm për pasojat e kapjes, ata thjesht do të mësojnë të bëhen më të mirë në fshehjen e sjelljes së keqe nga ju.
“Ata do ta ngjisin llambën herën tjetër që të prishet, ose do ta hedhin provimin e tyre me notë të keqe përpara se ta shihni”, tha Morin, duke shtuar se nëse fëmijët tuaj janë të sinqertë me ju për gabimet e tyre, ju mund t’i ndihmoni ata të mësojnë dhe të rriten.
Në vend të kësaj, Morin sugjeron të thotë: “Ti do ta bësh këtë përsëri dhe do të tundohesh ta fshehësh dhe ta mbulosh. Ja çfarë mund të bëjmë në vend të kësaj.”
5. ‘Ti je më i miri!’
Nuk ka asgjë të keqe të lavdëroni fëmijën tuaj kur ai performon mirë.
Por nëse fëmijët tuaj mendojnë se meritojnë lëvdata vetëm nëse ia kalojnë të gjithë të tjerëve, ata do të vuajnë nga pritshmëritë jorealiste dhe ankthi për mundësinë e përfundimit diku tjetër, përveçse i pari, tha Morin.
Në raste ekstreme, kjo mund të bëjë që fëmijët të përpiqen të përfundojnë të parët me çdo kusht, edhe nëse duhet të thyejnë rregullat. “Këta janë fëmijët të cilët përfundojnë duke tradhtuar kur rriten pak, sepse mendojnë se kjo është gjëja më e rëndësishme për mamin ose babin – të jesh më i miri, në vend që të jesh fëmija i mirë apo fëmija i ndershëm,” tha Morin.
Në vend të kësaj, lavdëroni fëmijën tuaj për procesin e tyre – duke studiuar shumë ose duke bërë përpjekje të forta – në vend të rezultatit, këshillon Morin. Mund t’i ndihmojë fëmijët të qëndrojnë të motivuar për të punuar shumë dhe për të pasur sukses në të ardhmen, theksojnë shpesh psikologët.
Në mënyrë të ngjashme, kini kujdes që të mos edukoni një perfeksionist: një fëmijë që mendon se duhet të jetë gjithmonë “i përsosur” për të merituar lavdërimin ose dashurinë nga prindërit e tij. Perfeksionizmi tek fëmijët lidhet me një sërë çështjesh të shëndetit mendor, nga ankthi te çrregullimi obsesiv-kompulsiv (OCD), tregon hulumtimi.
Mund të duket krejtësisht e padëmshme t’i thuash fëmijës suaj se piktura e tyre duket “perfekte” ose se ata luajtën “në mënyrë të përsosur” në një lojë futbolli, por këto komente mund të jenë fillimi i një modeli që i bën fëmijët të fiksohen pas çdo gabimi, tha Morin.
“Lavdëroni përpjekjet e tyre, në vend të rezultatit,” këshillon ajo. “Edhe nëse mendoni se fotografia duket e bukur, ose ata kanë bërë një punë të shkëlqyer në fushë, ju thjesht mund t’i lavdëroni ata që kanë punuar vërtet shumë, për përpjekjen. Dhe, nëse ata bien, mund të ngrihen përsëri.”
7. ‘Po më çmend’.
Ideja që ndjenjat tuaja mund të ndikohen nga sjellja e dikujt tjetër është kundërproduktive, tha Morin. Mund t’i bëjë fëmijët të mendojnë se nuk janë përgjegjës për veprimet e tyre. Madje mund të çojë në sjellje manipuluese, si kur fëmija juaj drejton fëmijët e tjerë në vend që të përpunojë ndjenjat e tyre, shton ajo.
“Ne nuk duam që fëmijët të rriten duke fajësuar njerëzit e tjerë se i kanë çmendur, për prishjen e ditës së tyre, që i bëjnë ata të ndihen të tmerrshëm gjatë gjithë kohës,” tha Morin. “Ne duam që fëmijët të dinë: “Unë jam i fuqishëm të kontrolloj se si mendoj, ndihem dhe sillem.”
Provoni të përdorni fraza të tilla si “Nuk më pëlqen sjellja jote tani” ose “Nuk më pëlqen mënyra se si po vepron, ja çfarë mund të bëjmë në vend të kësaj“, këshillon ajo.
