Minierat e braktisura në Ukrainën lindore po mbushen me ujë me ritme “alarmante”, sipas një studimi të ri që ka shkaktuar frikën e një fatkeqësie radioaktive.
Imazhet satelitore tregojnë nivele të larta të ënjtjes së tokës në ish-rajonin e minierave të qymyrit të Donbasit, shumica e të cilit tani kontrollohet nga separatistët pro-rusë.
Imazhet kanë ngritur shqetësime për ujin e ndotur me metale të rënda ose materiale radioaktive që derdhen në lumenj dhe në mjedis më të gjerë.
Një shqetësim i veçantë është ënjtja e lartë në minierën Yunkom, e cila ishte vendi i një testi të vogël bërthamor nëntokësor sovjetik në 1979.
Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë, organizata ndërqeveritare, paralajmëroi në vitin 2017 se miniera përbënte një “kërcënim të veçantë”.
“Çdo destabilizim i tanishëm i minierës nëpërmjet përmbytjeve mund të lëshojë deri në 500 metra kub ujëra të minave të kontaminuara nga rrezatimi tek uji i pijshëm,” tha ai.
Ostap Semerak, ministri i atëhershëm i ekologjisë i Ukrainës, paralajmëroi në vitin 2018 për një “Çernobil të dytë” nëse miniera përmbytet nën kontrollin separatist të rajonit.
“Ajo me të cilën po luajnë militantët nuk është asgjë tjetër veç terrorizmi dhe shantazhi politik,” i tha ai parlamentit evropian, raportoi Irish Times. “Detyra jonë e përbashkët me partnerët ndërkombëtarë është të parandalojmë një Çernobil të dytë në Donbas”.
Heather Nauert, asokohe zëdhënëse e Departamentit të Shtetit të SHBA-së, gjithashtu postoi në Twitter se “planet e përfaqësuesve rusë për të përmbytur minierën e braktisur të qymyrit Yunkom … mund të kërcënojë ujin e pijshëm të mijëra ukrainasve në Ukrainën lindore të kontrolluar nga Rusia. Ne i bëjmë thirrje Rusisë dhe autoriteteve të saj përfaqësuese që të veprojnë me përgjegjësi.”
Terra Motion, firma satelitore që ka prodhuar hartat më të fundit, tha se kishte mungesë të mbikëqyrjes mjedisore mbi minierat që kur separatistët morën kontrollin e rajonit, që do të thotë se uji nuk ishte nxjerrë jashtë.
“Tani Rusia ka pushtuar Donbasin në përgatitje për një pushtim të plotë të vendit, dhe kjo mund të përkeqësojë një situatë të dëshpëruar mjedisore,” shtoi ai.
David Gee, oficer i lartë teknik në Terra Motion, shtoi: “Llogaritjet fillestare sugjerojnë se niveli i ujit radioaktiv në minierën Yunkom mund të jetë në rrugën për të arritur në sipërfaqe brenda disa viteve të ardhshme.
“Për fat të keq, rasti i Yunkom nuk është unik dhe ka tre miniera të tjera që përmbajnë mbetje radioaktive brenda rajonit të Donbas. Përhapja e ndotësve mund të jetë e pamundur të kontrollohet duke pasur parasysh fuqinë e rrjedhave të ujit dhe ndërlidhjen e minierave.”
Terra Motion përdor radarin satelitor për të kapur ndryshimet në shkallë milimetrash në sipërfaqen e Tokës. Një rritje tregon se uji i minierës ka depërtuar në shkëmb, duke shkaktuar zgjerimin e tij.
TerraMotion u krijua nga ish-kërkuesit e Universitetit të Nottingham. Ajo ka përdorur imazhet e saj satelitore për të vlerësuar rreziqet nga digat e mbetjeve të minierave pas shembjes së digës së mbetjeve të Vale në Brazil në vitin 2019 që vrau më shumë se 200 njerëz.
Stephen Grebby, profesor i asociuar në vëzhgimin e Tokës në Universitetin e Nottingham, tha: “Kjo teknikë e monitorimit në distancë mund të luajë një rol vendimtar në vlerësimin e fatkeqësive ekologjike të afërta në zonat e konfliktit dhe zona të tjera të paarritshme në mbarë botën.”
Në raportin e saj të vitit 2017, Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë tha: “Specialistët deklarojnë se, duke pasur parasysh kushtet e qëndrueshme dhe respektimin e të gjitha specifikimeve teknologjike të mirëmbajtjes së vendit, rreziku i çlirimit të ndotjes radioaktive jashtë sistemit Yunyi Komunar-Klivazh është praktikisht inekzistent.”
Ai shtoi: “Megjithatë, shkeljet e këtyre specifikimeve të kombinuara me dështimin për të zbatuar masa të mëtejshme stabilizuese e bëjnë të pamundur përjashtimin e dështimit eventual të minierës dhe lëshimin e mëvonshëm të materialit radioaktiv në akuiferët nëntokësorë”.
Në kohën e shqetësimeve të Semerak në 2018, zyrtarët separatistë u raportuan të kenë thënë se pompimi dhe monitorimi nuk nevojiteshin pasi nivelet e radioaktivitetit ishin normale dhe përmbytjet nuk do të përbënin kërcënim për furnizimin me ujë.
Burimi: The Telegraph
