E premtja e 13-të ka një reputacion të errët që ka bërë miliona njerëz në mbarë botën ta shohin këtë ditë me frikë dhe dyshim. Por si u krijua ky supersticion? A është thjesht një rastësi apo mbart një histori më të thellë? Ja e gjithë e vërteta pas kësaj dite të frikshme.
Numri 13: Simboli i fatkeqësisë
Numri 13 është parë prej kohësh si një numër i pafat në shumë kultura. Arsyet janë të shumta:
Besëtytnitë kulturore: Numri 13 shpesh lidhet me mosbalancimin dhe papërsosmërinë. Në ndërtesa dhe hotele, shpesh mungon kati i 13-të, ndërsa disa linja ajrore shmangin rreshtin e 13-të në avionë.
Mitologjia nordike: Një legjendë e famshme tregon për një festë në Valhalla ku ishin të ftuar 12 perëndi. Loki, perëndia e mashtrimit, shfaqet si i ftuari i 13-të dhe shkakton kaos, duke çuar në vdekjen e Balderit, perëndisë së gëzimit.
E Premtja: Dita pa fat
E premtja historikisht është konsideruar si një ditë e pafat për disa arsye:
Faktori fetar: Në krishterim, e premtja është dita kur Jezusi u kryqëzua, duke u shënuar si një ditë zie dhe trishtimi.
Besimet detare: Detarët besonin se fillimi i një udhëtimi detar të premten sillte fatkeqësi.
Kombinimi i të premtes dhe numrit 13-të
Supozimi se e premtja e 13-të është një ditë veçanërisht e pafat është krijuar me kalimin e shekujve. Disa besime kryesore qëndrojnë pas kësaj:
Darka e Fundit: Në traditën e krishterë, Juda Iskarioti, tradhtari i Jezusit, ishte i 13-ti në tryezë. Jezusi u tradhtua dhe u kryqëzua të premten.
Ngjarje historike: Më 13 tetor 1307, mbreti Filip IV i Francës urdhëroi arrestimin e Kalorësve Templarë. Shumë prej tyre u torturuan ose u vranë, duke kontribuar në reputacionin e kësaj dite.
E premtja e 13-të në kulturën moderne
Ky supersticion mori më shumë popullaritet pas botimit të romanit “Friday, the Thirteenth” nga Thomas W. Lawson në vitin 1907, ku përshkruhet sesi kjo ditë përdoret për të krijuar panik në bursën e Wall Street.
Filmat horror, si seria “Friday the 13th“, kanë forcuar frikën dhe magjinë rreth kësaj dite. Shumë njerëz sot kanë një frikë të njohur si paraskavedekatriafobia, që do të thotë frikë e thellë nga e premtja e 13-të.
E premtja e 13-të: Besëtytni apo rastësi?
Pavarësisht historisë dhe supersticioneve, shumë njerëz e marrin këtë ditë lehtë dhe e shohin si një traditë argëtuese, më shumë sesa një mallkim të vërtetë. Nëse kjo ditë është e pafat apo jo, mbetet në dorën tuaj ta gjykoni.
