Gjatë muajve të parë të pandemisë së koronavirusit, Kodye Elyse filloi të postonte atë që ajo e përshkroi si “përmbajtje normale karantine për një nënë” në TikTok.
Kodye Elyse, një artiste e tatuazheve kozmetike, tha se ajo “me të vërtetë nuk ishte aktive në mediat sociale” më parë, kështu që mezi kishte ndonjë ndjekës. Për shkak se videot e saj nuk po merrnin shumë shikime, ajo mendoi se “nuk ishte e rëndësishme” nëse do të kishte një llogari publike për të shfaqur jetën e familjes së saj gjatë karantinës, me shumë nga videot që shfaqnin atë dhe vajzat e saj duke kërcyer nëpër shtëpi.
Por përgjigja dërrmuese ndaj një prej videove të para virale të Kodye Elyse “e bindi” atë që t’i largonte plotësisht fëmijët e saj jashtë linje. Videoja filloi me vajzën e atëhershme 5-vjeçare të Kodye. Ajo ndërroi vendet me Kodye Elyse në ritmin e muzikës dhe, me një modifikim të zgjuar, u duk se u shndërrua në nënën e saj.
Brenda pak orësh, videoja kishte mbledhur mbi 6 milionë shikime dhe ndjekësit e saj në TikTok u rritën me 100,000 atë javë. Komentet që ajo mori në video, shumë prej të cilave rreth pamjes së vajzës së saj, e “tmerruan” atë.
“Më kujtohet se një nga komentet kryesore për të ishte ‘Prisni, jo, më pëlqeu më shumë e para’”, tha Kodye Elyse. “Unë e bëra zgjedhjen atë ditë. Kam hequr çdo video të tyre. I fshiva nga interneti. … E dija që vajza ime nuk më thoshte dot pse fytyra e saj po u tregohej kaq shumë njerëzve.”
Për vite të tëra, të famshmit kanë mbuluar fytyrat e fëmijëve të tyre nga fotot e paparacëve dhe në rrjetet sociale. Tani, një grup në rritje krijuesish si Kodye Elyse po i shtyjnë prindërit e tjerë të marrin masa paraprake të ngjashme kur bëjnë përmbajtje për fëmijët.
Shumë në lëvizje argumentojnë se fëmijët nuk mund të pranojnë të jenë në internet dhe se mund të mos kenë zgjedhje për t’u rritur në qendër të vëmendjes. Dokumentimi publik i jetës së një fëmije mund të përbëjë shqetësime më të larta sigurie. Ndërsa përdoruesi i mediave sociale rritet – veçanërisht në platformat video si TikTok – shikueshmëria e mundshme e çdo videoje është e pakufishme. Të bëhesh viral, qoftë qëllimisht apo aksidentalisht, nuk është e pazakontë.
Fëmijët “nuk dinë asgjë për internetin“, tha Sarah Adams, një krijuese që drejton llogarinë TikTok Mom Uncharted, e cila poston video rreth etikës së përmbajtjes së prindërve që rrotullohet rreth fëmijëve. “Ata nuk dinë për mediat sociale. Ata nuk e dinë që imazhet e tyre po shpërndahen në mbarë botën për miliarda njerëz, shumë prej të cilëve janë grabitqarë ndaj fëmijëve. Ata nuk e dinë se imazhet e tyre do të jetojnë përgjithmonë.”
Lindsey Cooley, një psikologe klinike e licencuar për fëmijë, tha se ajo është veçanërisht e shqetësuar për fëmijët, prindërit e të cilëve janë krijues të përmbajtjes me kohë të plotë, duke i krahasuar ata me fëmijët yje.
Presioni për të performuar zakonisht nuk është “në të njëjtin nivel” për fëmijët e ndikuesve si për fëmijët aktorë, tha Cooley, e cila përdor llogarinë e saj në TikTok, drcoolbeanz_psyd, për të folur kundër ndarjes së momenteve të cenueshme të fëmijëve në mediat sociale.
Por fëmijët mund të kushtëzohen të dinë se kur telefoni është jashtë, ata duhet të sillen në një mënyrë të caktuar, tha ajo. Nëse videologerët e familjes varen nga përmbajtja e tyre për stabilitet financiar, adoleshentët që nuk duan të marrin pjesë më mund të mos kenë zgjidhje.
“Unë mendoj se ajo që do të shohim është një shumë thyerje e identitetit në një nivel ku fëmijët do të jenë edhe më të shkëputur kur bëhet fjalë për atë se kush janë ata,” tha Cooley.
Pamundësia për të hequr dorë nga një “audiencë e padukshme“
Të rriturit, vitet e formimit të të cilëve u ndanë në internet, mund të mos humbasin kurrë përjetimin e një audience të ashtuquajtur të padukshme, tha Cooley.
I përshkruar gjithashtu si “audienca imagjinare“, termi i referohet besimit të adoleshentëve se të tjerët po i kushtojnë vëmendje dhe po shqyrtojnë sjelljen e tyre. Shumica e njerëzve rriten prej saj ndërsa rriten në ndjenjën e tyre për veten, por Cooley hipotezon se ata që janë “mësuar të jenë në skenë në çdo kohë” do të luftojnë për të dalë prej tij.
“Njerëzit nuk na shikojnë gjithmonë, por kur rritemi, kur fjalë për fjalë kemi njerëz që na shikojnë gjithmonë, kjo do të ndryshojë”, tha Cooley. “Kjo do të çojë në një ndjenjë ankthi të shtuar, të një ndjesie presioni nga bota rreth nesh për të performuar dhe ndoshta të jetë diçka që nuk jemi.”
Disa krijues që u rritën duke u parë në internet kanë filluar të flasin hapur për fëmijërinë e tyre. Disa pretendojnë se shfaqja kaq e dukshme në llogaritë e mediave sociale të prindërve të tyre ndikoi negativisht tek ata.
“Kam qenë në gjendje të kuptoja më shumë mediat sociale ndërsa u rrita, dhe pikërisht atëherë u bë një paranojë shumë e keqe se kush më vëzhgon dhe kush më shikon”, tha Cam, një krijuese e TikTok e njohur si softscorpio. Cam përdor përemrat ata/ajo.
“Edhe sot e kësaj dite, nëse dikush më shikon shumë gjatë,” tha ajo, “filloj të bëhem paranojake.”
Cam tha se nëna e saj filloi të postonte foto dhe video të saj në MySpace kur ajo ishte në klasën e dytë. Atjo nuk e kuptonte se sa njerëz po e shikonin teksa rritej, tha Cam, derisa nëna e saj iu bashkua Facebook-ut. Cam supozonte se nëna e saj i njihte personalisht mijëra “miqtë” e saj, kështu që ajo shpesh pranonte kërkesa nga të rritur të rastësishëm sepse nëna e saj ishte një shoqe e përbashkët. Si rezultat, ajo ndonjëherë merrte mesazhe shqetësuese.
“Më kujtohet se isha 12 vjeç dhe po ngisja biçikletën me miqtë e mi nëpër qytetin ku jetonim në atë kohë dhe mora një mesazh në Facebook të nesërmen duke thënë: “Hej, të pashë duke ngarë biçikletën tënde.” – tha Cam. “Dhe ishte nga një burrë i moshuar, dhe ishte thjesht shumë e pakëndshme.”
Cam, e cila është imunokompromentuar, tha se gjatë gjithë fëmijërisë së saj, ajo ishte shtruar vazhdimisht në spital për një mori çështjesh shëndetësore. Sa herë që Cam kishte një frikë të re mjekësore, nëna e saj do të postonte menjëherë në lidhje me të në Facebook dhe njerëzit në jetën reale të Camit do ta pyesnin për shqetësimin e ri që kishte.
“Ndihesha kaq invazive, sepse nuk i tregoja askujt për situatën time shëndetësore dhe padyshim që e gjitha vinte nga ajo që postonte nëna ime,” tha Cam.
Postimi i fundit që nëna e saj bëri për të, tha Cam, ndryshoi këndvështrimin e tyre. Kur ishin të pastrehë në 2015-2016, Cam tha se zhvilloi paralizën e Bell-it, një paralizë e përkohshme e fytyrës që ajo mendoi se ishte shkaktuar nga stresi i jashtëzakonshëm i të jetuarit në motele dhe makinën e tyre.
Ajo tha se kishte dhimbje të forta në anën e fytyrës që ishte e paralizuar dhe në dhomën e urgjencës, anëtarët e stafit mjekësor hoqën pirsin e ri të hundës në mënyrë që të mund të vlerësonin situatën. Ajo tha se nëna e saj qëndronte në qoshe duke e regjistruar të gjithën për Facebook.
“Isha vërtet e frikësuar, sepse jo vetëm që më dhimbte shumë; ishte një mjet i madh metalik shumë afër fytyrës sime,” tha Cam. “Më duhej një dorë për të mbajtur. Nuk më duhej një telefon në cep të dhomës që më regjistronte.”
Përpjekjet për të kontaktuar nënën e Camit ishin të pasuksesshme. Ajo nuk iu përgjigj një kërkese për koment me telefon ose mesazh në Twitter.
Pasi Cam u shërua, ajo u bë “shumë private” rreth nënës së saj. “Unë as nuk i përmenda problemet shëndetësore që kisha, vetëm sepse e dija se kjo ndoshta do të postohej në internet,” tha Cam. “I hodha muret e mia rreth saj. Është pothuajse sikur e kam fikur veten dhe kam qenë një person ndryshe rreth saj dhe më pas një person krejtësisht tjetër kur nuk isha pranë saj.”
Në vitet e mëvonshme të adoleshencës, ajo gjeti ngushëllim në anonimitetin e Twitter-it, ku mund të flisje për One Direction dhe Fifth Harmony pa ditur askush detajet intime të historisë sate mjekësore. Në moshën 18-vjeçare, Cam shkoi në rehabilitim për të trajtuar varësinë e saj ndaj opiumit, pas së cilës ajo u largua nga shtëpia e nënës së saj dhe u transferua me partnerin e saj, të cilin e takoi përmes Twitter.
Cam tha se në TikTok, të cilit iu bashkua në fund të vitit 2019, ajo më në fund ndihej rehat duke ekzistuar në internet sepse ajo kishte në kontroll atë që ndjekësit e saj dinin për të. Ajo ka diskutuar hapur për shëndetin e sah në platformë, duke treguar se si u shërua nga varësia pas rehabilitimit. Ajo gjithashtu përdori llogarinë e saj për të advokuar për mbrojtje më të mirë për fëmijët në internet.
“Ishte kaq terapeutike, pothuajse, sepse ishte hera e parë në jetën time që isha e sinqertë,” tha Cam. “Dhe njerëzit me të vërtetë e pranuan këtë. U mbusha me aq shumë dashuri sa nuk e kisha parë kurrë më parë.”
“Duhet të ketë rregulla për këta fëmijë”
Midis të ardhurave nga reklamat në YouTube dhe bashkëpunimeve me markën, drejtimi i një kanali familjar në YouTube është konsideruar një biznes fitimprurës.
Por zhanri është kritikuar gjerësisht në vitet e fundit për mbështetjen te fëmijët për të krijuar përmbajtje të pagueshme.
Komisioni Federal i Tregtisë rregullon reklamat që mund t’u shfaqen fëmijëve dhe më 19 tetor organizoi një ngjarje virtuale për të diskutuar “çfarë masash duhet të zbatohen për të mbrojtur fëmijët nga reklamat manipuluese” në mediat sociale.
Por nuk ka ligje në SHBA që i pengojnë fëmijët të punojnë në rrjetet sociale dhe të bëhen pjesë e vetë reklamave.
Kompanitë e mediave tradicionale që punojnë me fëmijë për reklama ose në grupe filmash respektojnë ligjet strikte të punës. As Akti i Standardeve të Drejta të Punës, një ligj i vitit 1938 që trajton “punën e tepërt të fëmijëve“, as Akti Coogan i Kalifornisë, i cili mbron aktorët fëmijë, nuk janë përditësuar për të përfshirë influencuesit e fëmijëve.
Në faqen e saj, Adams shpesh tregon videot që shfaqin fëmijët si një mjet për të diskutuar sigurinë dhe privatësinë e fëmijëve. Ajo mjegullon fytyrat dhe emrat e përdoruesve në videot origjinale për të parandaluar ngacmimet.
“Problemi që kam me komunitetin e vlogimit familjar janë ata individë që po i kthejnë fëmijët e tyre në përmbajtje, që do të thotë se fëmija është fokusi i vetëm i llogarisë ose llogaria nuk do të ishte e suksesshme pa përdorimin e rregullt të fëmijës,” tha Adams. “Këto llogari janë shumë të ndryshme nga influencuesit që ndajnë një foto nga pushimet e tyre ose ndajnë një foto në Krishtlindje.”
Krijuesit si Kodye Elyse kanë rishikuar të gjitha pranitë e tyre në mediat sociale për të mbrojtur fëmijët e tyre.
Bobbi Althoff, një krijuese që filloi në TikTok duke postuar video sardonike me vajzën e saj “Richard“, hoqi të gjithë përmbajtjen me fëmijën e saj nga llogaritë e saj publike në mediat sociale në janar. Që atëherë, “Richard” dhe vajza më e vogël e Althoff, “Concrete“, e cila lindi këtë vit, janë shfaqur në llogaritë e saj në Instagram dhe TikTok me fytyrat e tyre të mbuluara.
Në një episod të gushtit të podcast-it “Idiot“, komediania Laura Clery shpjegoi pse ndaloi së postuari fëmijët e saj në rrjetet sociale, ku ka 6.9 milionë ndjekës TikTok dhe 3 milionë ndjekës në Instagram.
“Fëmijët tanë nuk pranuan të ishin në internet,” tha ajo në një video. “Dhe unë kam postuar gjithë familjen tonë dhe sapo fillova të ndjeja këtë faj të pamasë, duke thënë: “Ata nuk e kërkuan këtë”.
Sa i përket Kodye Elyse, që kur hoqi videot e fëmijëve të saj, ajo është treguar vigjilente për ruajtjen e privatësisë së tyre.
Pjesa më e madhe e llogarisë së saj TikTok, e cila tani ka 3.9 milionë ndjekës, sillet rreth përmbajtjes prindërore. Ajo shpesh e paraqet ish-bashkëshortin e saj në video të ëmbla rreth bashkë-prindërimit ose përditëson ndjekësit e saj për takimet si nënë beqare.
Tre fëmijët e saj tani shfaqen rrallë në videot e saj – dhe nëse shfaqen, paraqitjet e tyre janë të kufizuara vetëm në duart ose zërat e tyre.
Ajo vendosi t’i shkollonte fëmijët e saj në një program “co-op” pasi emri dhe adresa e shkollës së tyre u zbuluan në internet dhe ajo udhëzon në mënyrë rutinore mësuesit, dadot dhe prindërit e miqve të fëmijëve të saj që të mos postojnë kurrë foto të fëmijëve të saj në internet. Ajo gjithashtu shmang çdo përmbajtje me fëmijë në TikTok.
Efektet afatgjata të rritjes në internet janë ende të panjohura
Për shkak se media sociale është “shumë relativisht e re“, ka pak kërkime klinike mbi efektet afatgjata të rritjes në internet, tha Cooley, psikologu klinik i fëmijëve.
Gjenerata Z e vjetër, tha ajo, është “brezi i parë që është rritur pak a shumë plotësisht në internet“, por ishte më pak e zakonshme që prindërit e tyre t’i postonin ato në mediat sociale publike me frekuencën dhe intimitetin që bëjnë shumë prindër tani.
Fëmijët që u rritën ndërsa mediat sociale ishin më pak të përhapura mund të jenë përfshirë në fotografitë e rastësishme familjare në llogarinë private të një prindi në Facebook, “ku vetëm gjyshja do të klikonte butonin ‘like’“, tha Cooley. Sot, zemërimi i një fëmije mund të përfundojë në burimet e miliona përdoruesve të TikTok si një video “qesharake” virale.
“Ne kemi prindër që postojnë për qindra mijëra ndjekës atje, për fëmijën e tyre që përjeton atë që ka të ngjarë të jetë një nga momentet e tyre më të këqija,” tha Cooley. “Dhe është e vështirë për trurin e të rriturve që të kuptojë se çfarë logjike është për një 2-vjeçar që të grindet në një dyqan ushqimesh, por jetët e tyre janë kaq të vogla dhe bota e tyre është kaq e përmbajtur. Si do të ishte nëse në momentin tuaj më të keq, kur ndiheshit absolutisht si budalla, dikush të bënte një video dhe ta postonte që ta shihnin të gjithë?”
Kodye Elyse tha se ajo e di se nuk mund t’i mbajë fëmijët e saj jashtë linje përgjithmonë, veçanërisht kur ata arrijnë adoleshencën dhe do duan komunitetet e tyre.
Ajo tha se edhe pse ata e dinë se nuk lejohen të tregojnë fytyrat e tyre, fëmijët e saj më të mëdhenj shpesh i kërkojnë asaj që të shfaqen në videot e saj. Një nga vajzat e saj kërceu pranë saj në një video të fundit të TikTok – me një maskë njëbrirësh që i mbulonte kokën.
