Shkencëtarët nga Universiteti i Oksfordit dhe Instituti Karolinska në Stokholm prezantuan 10 aroma për 235 njerëz nga nëntë kultura të ndryshme në mbarë botën.
Nëntë kulturat përfshinin njerëz nga zonat urbane në Amerikë, Meksikë dhe Tajlandë, si dhe fermerë të izoluar që jetonin në malet e Amerikës së Jugut, gjuetarë-mbledhës në pyjet e Azisë juglindore dhe komunitetet e peshkimit në bregun e Paqësorit të Amerikës Qendrore.
Shkencëtarët e fushës që punonin në zona të largëta u rekrutuan për projektin për të marrë shishe aromatike. Ata ishin individë të izoluar me pak ose aspak ekspozim paraprak ndaj aromave perëndimore.
“Meqenëse këto grupe jetojnë në mjedise të tilla të ndryshme me erëra, si pyjet, bregdeti, mali dhe qyteti, ne mund të analizojmë shumë lloje të ndryshme të ‘përvojave të aromave’,” tha Dr. Artin Arshamian nga Instituti Karolinska, autori i studimit.
“Ne donim të shqyrtonim nëse njerëzit në mbarë botën kanë të njëjtin perceptim të nuhatjes dhe pëlqejnë të njëjtat lloje aromash, apo nëse kjo është diçka që mësohet kulturalisht. Tradicionalisht është parë si kulturore, por ne mund të tregojmë se kultura ka shumë pak të bëjë me të“.
Ata zbuluan se konotacionet kulturore ose përkatësitë kishin pak ndikim në atë se sa dikujt i pëlqente një erë, me strukturën kimike të aromës që shkakton një përgjigje të pëlqyer ose të papëlqyer, pavarësisht se ku jetojnë, çfarë gjuhe flasin dhe çfarë hanë.
10 aromat e përdorura në provë u zgjodhën qëllimisht për të qenë përfaqësuese të të gjitha aromave që gjenden në botë, siç përcaktohet nga një studim i mëparshëm që analizoi pothuajse 500 molekula me erë të keqe.
Ato përfshinin kimikate që mbanin erë si këmbë të djersitura, peshq të prishur, kërpudha, livando dhe vanilje. (Lista e plotë më poshtë)
Pjesëmarrësve të studimit, i cili u botua në revistën Current Biology, iu kërkua thjesht të nuhasin çdo kimikat dhe të vlerësojnë se sa i këndshëm duket ai për ta në krahasim me nëntë të tjerët.
Vanilja, e prodhuar nga orkide, doli si aroma më e preferuar, e ndjekur nga një kimikat që mban erë pjeshke dhe një aromë si livando.
Në anën tjetër të peshores, erërat më të pakëndshme ishin kimikatet e quajtura acidi izovalerik, disulfidi dietil dhe 2-izobutil-3-metoksipirazina, të cilat janë erëra të ngjashme me këmbët e djersitura, peshkun e kalbur dhe speca jeshil
ë tepër të pjekur.Në përgjithësi, tendencat ishin të qëndrueshme për të 10 komponimet në të nënta vendet.
Renditja e aromave:
1. Vanilje
2. Pjeshkë
3. Livando
4. Karafili kokërr
5. Trëndafili
6. Kërpudha
7. Dhitë e djersitura
8. Specat jeshil
9. Hudhra/peshku i kalbur
10. Këmbët e djersitura
“Kulturat në mbarë botën i renditin aromat e ndryshme në një mënyrë të ngjashme, pavarësisht se nga vijnë ato, por preferencat e aromave kanë një komponent personal – edhe pse jo kulturor”, thotë Dr Arshamian.
Erërat mund të lidhen me rritjen e mundësive për mbijetesë
Ai spekulon se njerëzit bien dakord se cilat erëra janë më të këndshme se të tjerat, pavarësisht nga gjeografia apo mënyra e jetesës, sepse disa aroma mund të lidhen historikisht me një shans të shtuar për mbijetesë.
Për shembull, shqisa jonë e nuhatjes mund të shkaktojë përbuzje për një erë të caktuar, sepse ajo ishte e lidhur me një bimë toksike nga paraardhësit tanë të lashtë. Nga ana tjetër, ne mund të shijojmë erëra të tjera sepse ato prodhoheshin nga bimë të cilat ishin të sigurta për t’u ngrënë.
“Tani e dimë se ekziston një perceptim universal i aromës që drejtohet nga struktura molekulare dhe kjo shpjegon pse na pëlqen ose nuk na pëlqen një erë e caktuar,” thotë Dr Arshamian.
“Hapi tjetër është të studiojmë pse është kështu duke e lidhur këtë njohuri me atë që ndodh në tru kur nuhasim një erë të veçantë.”
