A do të fshijë infrastrukturën tonë të internetit stuhia e ardhshme diellore?
Toka do të përjetojë një stuhi diellore të enjten dhe të premten, një javë pasi t’i nënshtrohet asaj që disa shkencëtarë e kanë quajtur si “shkarkim masiv koronal“.
Nëse jetoni afër Rrethit Arktik ose Antarktik, mund të jeni në gjendje të shihni dritat veriore ose jugore diku gjatë dy ditëve të ardhshme dhe Toka mund të përjetojë disa efekte të vogla gjeomagnetike.
Intensiteti i stuhive diellore klasifikohet në pesë nivele nga Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike me bazë në SHBA (NOAA): G1-G5. G qëndron për efektet gjeomagnetike të shkaktuara nga reja e plazmës. Niveli 5 korrespondon me një efekt shumë të fortë, ndërsa niveli 1 korrespondon me një efekt “të vogël“.
Stuhia aktuale diellore klasifikohet si G1, sipas NOAA. Shumica vështirë se do ta vënë re — vetëm disa do ta regjistrojnë atë si një spektakël natyror të ndritshëm.
Me fjalë të tjera, bota nuk do të përfundojë së shpejti, edhe nëse disa raporte lajmesh e bëjnë të tingëllojë kështu. Herë pas here një stuhi diellore shfaqen në Tokë, duke shkaktuar një breshëri artikujsh që paralajmërojnë për ndërprerje të mundshme të furnizimit me energji globale dhe komunikimit telefonik dhe satelitor.
Këto pretendime mund të jenë të tepruara. Por do të ishte gabim t’i hidhnim poshtë plotësisht.
Kulmi do të arrihet në 2025
Dielli ka cikle diellore 11-vjeçare. Ky aktuali do të arrijë kulmin në vitin 2025, thonë shkencëtarët, kohë në të cilën shpërthimet do të jenë më intensive dhe ekstreme.
Kjo mund të jetë shkak për disa shqetësime. Struktura jonë ekzistuese e komunikimit në internet është e cenueshme ndaj stuhive të dhunshme diellore, sipas një studimi të vitit 2021 të Universitetit të Kalifornisë-Irvine.
Sipas autorit Sangeetha Abdu Jyothi, nëse një stuhi diellore veçanërisht e fortë do të përplasej në Tokë, ajo do të kishte fuqinë që jo vetëm të prishte rrjetet e energjisë dhe satelitët, por edhe të paralizonte internetin afatgjatë. Ajo tha se infrastruktura jonë e internetit nuk është projektuar për t’i bërë ballë stuhive të forta diellore.
Komunikimi nëpërmjet satelitëve të pambrojtur (si sistemet e navigimit GPS) dhe përsëritësve kabllorë nënujorë, të cilët instalohen çdo 50 deri në 150 kilometra për të përforcuar sinjalet e komunikimit në rrugë të gjata lidhjeje, janë veçanërisht të prekshëm. Një ndërhyrje shumë e fortë elektromagnetike mund të paralizojë plotësisht sistemin e ndjeshëm.
Dhe nëse interneti ndalet vetëm për një ditë në Shtetet e Bashkuara, dëmi do të ishte rreth 7 miliardë dollarë (6.9 miliardë euro) vetëm në SHBA.
Çfarë ndodh gjatë një stuhie diellore?
Gjatë një stuhie diellore, dielli nxjerr sasi të mëdha elektronesh dhe protonesh, duke bërë që një re me rreze kozmike të fluturojë drejt Tokës.
Duke deformuar fushën magnetike të Tokës, stuhitë diellore përforcojnë dritat polare të dukshme në skajet e hemisferës veriore dhe jugore. Grimcat e ngarkuara të erës diellore rrjedhin nga fusha magnetike e Tokës përgjatë vijave të fushës në pole, ku shkaktojnë breza të lehta ose harqe me ngjyra të ndryshme në veri ose në jug të rrathëve polare.
Toka nuk e ka parë ndikimin e plotë të stuhive diellore
Që në vitin 1843, astronomi Samuel Heinrich Schwabe zbuloi se aktiviteti diellor ndjek cikle të caktuara, duke arritur kulmin rreth çdo 11 vjet.
Stuhia diellore më e fortë e matur në Tokë deri më sot ishte e ashtuquajtura Ngjarja Carrington në 1859, kur mbërritja e grimcave të ngarkuara shkaktoi dështime në rrjetet telegrafike të Amerikës së Veriut dhe Evropës dhe dritat polare mund të vëzhgoheshin deri në Romë dhe Havai.
Më shumë se njëqind vjet më vonë, në mars 1989, një stuhi diellore në provincën kanadeze të Quebec paralizoi të gjithë rrjetin elektrik. Rrahjet në sistemet e shpërndarjes elektrike lanë rreth 6 milionë njerëz të ulur në errësirë për nëntë orë.
Në korrik 2012, një stuhi diellore jashtëzakonisht e fuqishme e kalibrit “Carrington” e humbi për pak Tokën, sipas NASA-s.
“Nëse shpërthimi diellor do të kishte ndodhur vetëm një javë më parë, Toka do të ishte pikërisht në vijën e zjarrit”, tha studimi i NASA-s.
Sugjerime për një internet më të fortë
Sot, një shpërthim si Ngjarja Carrington mund të paralizojë infrastrukturën digjitale në pjesë të mëdha të botës brenda pak minutash. Për muaj, nëse jo vite, vlerëson Jyothi, zona të mëdha do të ishin pa komunikime dhe furnizim me energji elektrike.
Jyothi gjithashtu ofron sugjerime konkrete se si infrastruktura e internetit mund të bëhet më e fuqishme. Një mundësi, tha ajo, do të ishte zhvendosja e infrastrukturës së internetit në jug, për shembull në Amerikën Qendrore dhe Jugore, sepse gjerësitë veriore janë më të ndjeshme ndaj stuhive diellore.
Ajo sugjeron gjithashtu lidhje më të shkurtra dhe për këtë arsye më elastike në internet, si në Evropë dhe Azi, dhe zbatimin e kabllove shtesë ajrore, të cilat janë më pak të cenueshme se kabllot e gjata të nëndetëseve që kërkojnë shumë përsëritës.
Burimi: Deutsche Welle
