Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, ka vendosur tarifa të reja doganore ndaj një sërë vendesh, përfshirë Bashkimin Evropian dhe Shqipërinë. BE-ja do të përballet me tarifa 20% për eksportet drejt SHBA-së, ndërsa Shqipëria është përfshirë në një listë me një tarifë prej 10%. Këto masa shënojnë një kthesë drejt politikave proteksioniste që pritet të kenë ndikime të mëdha në ekonomi, si në nivel rajonal ashtu edhe global.
Ndikimi në Bashkimin Evropian
Ekonomia e BE-së do të ndjejë menjëherë efektet e tarifave të reja. Industria e automobilave, teknologjia dhe prodhimet ushqimore janë ndër sektorët më të prekur. Këto industri përbëjnë një pjesë të madhe të eksporteve evropiane drejt SHBA-së, dhe rritja e kostove do të ulë konkurrueshmërinë e tyre në tregun amerikan.
Reduktimi i eksporteve mund të çojë në një ulje të prodhimit, rënie të investimeve dhe humbje të vendeve të punës. Për më tepër, mund të nxisë tensione tregtare dypalëshe, duke bërë që BE-ja të marrë masa reciproke ndaj SHBA-së, çka do të përshkallëzojë situatën dhe do të sjellë pasiguri në tregjet ndërkombëtare.
Ndikimi në ekonominë botërore
Në një ekonomi të globalizuar, ndikimi i tarifave amerikane nuk ndalet vetëm tek partnerët e drejtpërdrejtë tregtarë. Tregjet financiare janë të ndjeshme ndaj çdo zhvillimi që cenon stabilitetin e shkëmbimeve ndërkombëtare. Tarifat mund të sjellin rënie të investimeve globale, ngadalësim të zinxhirëve të furnizimit, dhe rritje të çmimeve të konsumit.
Kjo situatë rrezikon të provokojë një valë të re të pasigurisë ekonomike në mbarë botën, veçanërisht për vendet në zhvillim që varen nga eksportet dhe stabiliteti i tregjeve të mëdha.
Ndikimi në Shqipëri
Shqipëria, edhe pse nuk është një nga partnerët më të mëdhenj tregtarë të SHBA-së, do të ndikohet nga tarifa 10% për eksportet e saj. Produktet bujqësore dhe prodhimet artizanale që eksportohen në SHBA do të bëhen më të shtrenjta për konsumatorët amerikanë, duke ulur kërkesën dhe duke dëmtuar eksportuesit shqiptarë.
Për më tepër, efektet indirekte janë të pashmangshme. Shqipëria është e lidhur me ekonominë evropiane përmes tregtisë dhe investimeve. Çdo tronditje në BE do të reflektohet edhe në rajon, duke prekur rritjen ekonomike, tregtinë dhe mundësitë e punësimit në Shqipëri.
Reagimet e liderëve botërorë
Vendimi i Presidentit Trump për të vendosur tarifa të reja ka ngjallur reagime të fuqishme në mbarë botën. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, e cilësoi vendimin si “një goditje të rëndë për ekonominë botërore” dhe paralajmëroi masa reciproke nëse dialogu dështon. Ajo shtoi: “Pasiguria do të rritet dhe do të nxitet një valë e re proteksionizmi me pasoja të rënda për miliona njerëz.”
Në Kanada, Kryeministri Mark Carney tha se “këto tarifa nuk janë akti i një miku” dhe paralajmëroi masa hakmarrëse për të mbrojtur punëtorët kanadezë. Ai theksoi se marrëdhëniet tregtare me SHBA-në janë vendimtare, por Kanadaja nuk do të hezitojë të mbrojë interesat e saj.
Kancelari gjerman Olaf Scholz i quajti tarifat “një sulm ndaj sistemit tregtar që ka sjellë prosperitet botëror” dhe theksoi se “edhe nëse Evropa nuk ndërmerr asnjë veprim, ekonomia amerikane do të ndjejë pasojat.” Ministri i Ekonomisë gjermane, Robert Habeck, kërkoi që “Gjermania dhe Europa të ushtrojnë presion ndaj SHBA-së.”
Kryeministri francez François Bayrou tha se tarifat janë “katastrofale për Shtetet e Bashkuara dhe qytetarët e saj”, ndërsa kryeministri britanik Keir Starmer paralajmëroi se “askush nuk fiton nga një luftë tregtare.”
Reagime të ashpra kanë ardhur edhe nga rajoni i Azisë. Kryeministri japonez Shigeru Ishiba dhe ai australian Anthony Albanese dënuan masat si të dëmshme për sistemin shumëpalësh tregtar. Zelanda e Re kërkoi urgjentisht bisedime, ndërsa Koreja e Jugut paralajmëroi krizë tregtare.
Nga Amerika Latine, Brazili dhe Kolumbia shprehën keqardhje dhe njoftuan shqyrtim të masave reciproke. Ndërkohë, udhëheqës të tjerë si Presidentja e Zvicrës, Kryeministri irlandez dhe ai italian theksuan se do të mbrojnë interesat kombëtare përmes diplomacisë dhe bashkëpunimit ndërkombëtar.
