Për të dytin vit radhazi popullsia botërore akoma përballet me praninë e pandemisë dhe të rejat që sjell. Dhe frika e madhe çon në pyetjen: A do të mbyllemi sërish?
Shkencëtarët po shqyrtojnë të njëjtat pyetje, dhe sigurojnë se situata është më ë mirë këtë vit. Ekspertët po paralajmërojnë amerikanët që të qëndrojnë vigjilentë në masat parandaluese, por gjithashtu lënë hapësirë për optimizëm. Megjithëse një rritje tjetër e dimrit është “e besueshme”, shkruan Times, vala e rasteve të koronavirusit të nxitur nga Delta ka të ngjarë të përfundojë.
Agjencitë qeveritare pritet të miratojnë së shpejti një vaksinë për fëmijët e moshës 5 deri në 11 vjeç, të cilën shumica e prindërve thonë se do ta mirëpresin me kënaqësi.
Duke pasur parasysh të gjithë përparimin që është bërë në luftimin e pandemisë, Dr. Joshua Salomon i Universitetit Stanford u shpreh optimist për Times duke thënë që shanset për të patur një vit si më parë janë më të vogla sivjet, vetëm nëse del ndonjë variant i ri.
Nga ana tjetër, raporton The Washington Post, mjekët po presin gjithashtu një “dyndemi” dimërore me goditje si në infeksionet koronavirus ashtu edhe në rastet e gripit. Pra, të dyja rastet e infektimit do të ecin paralel këtë dimër. Në artikuj të tjerë në media të ndryshme flasin sesi, qytetarët kanë krijuar më pak imunitet natyror ndaj viroza të tjera sezonale, meqënëse ka predominuar për një kohë të gjatë virusi Covid-19. Ndërkohë dhe mbyllja e vjetshme nuk lejoi që virozat të përhapeshin siç ndodh në sezone të caktuara.
Problemi që kanë ekspertët e mjekësisë, sot, dhe pyetjet e ngritura prej tyre qëndrojnë për pjesën e pavaksinuar tek të cilët që mund të kenë kaluar Covid-19 shanset janë që do të vijë dita kur imuniteti natyror i tyre të zbehet, dhe më pas të kemi të bëjnë më ricklimin e ndonjë variant të ri, apo të atyre të kaluar thuhet në një artikull tek Stats News.
Në një artikull të Neë York Times, thuhet se është e vështirë të dallosh arsyet sesi virusi zbehet apo vërshon dhe në këtë mënyrë është akoma më e vështirë të parashikosh të ardhmen. Por ndërsa dimri po afrohet, ka arsye reale për optimizëm. Konkretisht, vaksinimi i popullsisë globale këtë javë ka arritur një mesatare prej 22.4 milionë vaksina në ditë.
Gati 70% e të rriturve janë plotësisht të vaksinuar, dhe shumë fëmijë më të vegjël se 12 vjeç ka të ngjarë të kenë të drejtë për vaksinimet e tyre brenda disa javësh. Rregullatorët federalë së shpejti mund të autorizojnë pilulën e parë antivirale për COVID-19.
“Ne jemi pa dyshim, më mirë këtë vit sesa ishim vitin e kaluar,” tha Dr Nahid Bhadelia, drejtor i Qendrës për Politikat dhe Kërkimet e Sëmundjeve Infektive në Zhvillim në Universitetin e Bostonit.
Por pandemia nuk ka mbaruar ende, paralajmëruan shkencëtarët. Gati 2,000 amerikanë ende vdesin çdo ditë, dhe një rritje tjetër e dimrit është e besueshme. Duke pasur parasysh se sa amerikanë mbeten të pavaksinuar dhe sa mbetet e panjohur, është shumë shpejt për të braktisur masat themelore, thanë ata thuhet ne New York Times. Kur vala e parë e rasteve goditi SHBA në fillim të vitit 2020, nuk kishte vaksinë COVID dhe në thelb askush nuk ishte imun ndaj virusit. Mënyra e vetme për të rrafshuar kurbën proverbiale ishte ndryshimi i sjelljes individuale. Këto synuan të bënin raundi i parë i urdhrave të qëndrimit në shtëpi, mbyllja e bizneseve, maskimi i mandateve dhe ndalimeve për tubimet e mëdha. Ende ka debat mbi faktin se cilat nga këto masa ishin më efektive, por studime të shumta sugjerojnë që, kolektivisht, masat bënë një ndryshim, duke i mbajtur njerëzit në shtëpi dhe duke frenuar rritjen e numrit të rasteve. Këto politika, të kombinuara me distancimin vullnetar shoqëror, me shumë mundësi ndihmuan në përfundimin e rritjeve të hershme, thanë studiuesit.
Eventualisht, rastet u ngritën përsëri dhe modele të ngjashme u shfaqën. Bizneset dhe qeveritë vendore ri-zbatuan kufizimet, ndërsa njerëzit që filluan të dilnin përsëri në botë, u detyruan të vendosin maskat. Gjatë rritjes së dimrit të kaluar, për shembull, përqindja e amerikanëve që raportuan të shkonin në bare ose restorante ose morën pjesë në ngjarje të mëdha, ra, sipas Anketës së Trendeve dhe Ndikimit të COVID-19 në SHBA, e cila ka anketuar mesatarisht 44,000 përdorues të Facebook çdo ditë që nga Prilli 2020, thuhet në NYT. Delta mbërriti gjatë një periudhe lodhje të thellë pandemike dhe në një moment kur shumë amerikanë të vaksinuar ndiheshin sikur më në fund mund të pushonin. Të dhënat sugjerojnë se varianti i ri shkaktoi ndryshime më pak të thella të sjelljes sesa valët e mëparshme. Nëse deri nga mesi i korrikut vetëm 23% e amerikanëve deklaronin se mbanin maska në publik, dhe kjo ishte përqindja më e ulët që nga marsi 2020, sipas Institutit për Metrikat dhe Vlerësimin e Shëndetit në Universit. Deri më 31 gusht, kulmi i valës delta, kjo shifër ishte rritur në 41%, krahasuar me 77% të njerëzve që raportuan se mbanin maska gjatë valës së dimrit.
Megjithatë, edhe ndryshimet modeste në sjellje mund të ndihmojnë në ngadalësimin e transmetimit, veçanërisht në kombinim, dhe delta shkaktoi ndryshime si në nivelin individual ashtu edhe në atë organizativ. Shkollat miratuan masa paraprake të reja, kompanitë shtynë rihapjen dhe organizatat anuluan eventet e tyre, duke i dhënë virusit më pak mundësi për t’u përhapur. Ndërkohë, moti më i butë i vjeshtës erdhi, duke bërë të mundur që qytetarët në shumë rajone të vendit të dalin e të socializohen në ambjente jashtë, ku virusi ka më pak të ngjarë të përhapet thuhet në raport.
Ndryshimi i sjelljes është një mënyrë e përkohshme, afatshkurtër për të ulur rastet. Fundi i vërtetë i pandemisë do të vijë përmes imunitetit. Vala delta ishte rritja e parë e madhe kombëtare që ndodhi pasi vaksinat ishin bërë të disponueshme gjerësisht, duke u siguruar shumë të rriturve mbrojtje substanciale kundër virusit. (Delta gjithashtu ndoshta ka bërë që më shumë amerikanë të vaksinohen.) Në të njëjtën kohë, varianti ishte aq infektiv sa u përhap me shpejtësi në popullatat e cënueshme, duke u dhënë imunitet natyral shumë amerikanëve të pavaksinuar.
Edhe pse as vaksinimi dhe as infektimi paraprak nuk sigurojnë mbrojtje perfekte kundër virusit, ato zvogëlojnë në mënyrë dramatike shanset për ta kapur atë. Pra, deri në shtator, virusi e kishte shumë më të vështirë të gjente mikpritës. “Deltës po mbarojnë njerëzit për t’u infektuar,” tha Jeffrey Shaman, një studiues i shëndetit publik të sëmundjeve infektive në Universitetin Columbia.
Shifrat kanë rënë sepse njerëzit janë më të kujdesshëm. Në të vërtetë, shkencëtarët thanë se një kombinim i faktorëve, si prej vaksinës dhe prej atij natyror, të cilët mund të jenë të ndryshëm në pjesë të ndryshme të vendit, përfundimisht do të përcaktojë kur dhe pse virusi u rrit dhe u zbeh.
Alessandro Vespignani, drejtor i Institutit të Shkencës së Rrjetit në Universitetin Verilindor në Boston thotë se intensiteti i valëve varet gjithashtu nga sa ishte intesisteti i mëparshëm, sa njerëz janë sa njerëz janë vaksinuar, kur shkollat u hapën, variante të ndryshme, etj.
Ajo që vjen më pas është e vështirë të parashikohet, por rastet jo domosdoshmërisht mund të vazhdojnë rënien e tyre të qëndrueshme, paralajmëruan shkencëtarët.
Britania dhe Izraeli, të cilët të dy kanë norma më të larta vaksinimi sesa Shtetet e Bashkuara, ende po luftojnë me shpërthimet. “Kjo duhet të jetë një thirrje zgjimi,” tha Michael Osterholm, drejtor i Qendrës për Kërkimin dhe Politikat e Sëmundjeve Infektive në Universitetin e Minesotës. “Mos u kthe përsëri në mentalitetin para katër korrikut, ku të gjithë menduan se mbaroi.”
Shumica e ekspertëve thanë se nuk do të habiteshin nëse do të shihnin të paktën një rritje të vogël të rasteve më vonë këtë vjeshtë ose këtë dimër pasi njerëzit fillojnë të kalojnë më shumë kohë brenda dhe të udhëtojnë për pushime. Por për shkak se vaksinat mbeten shumë efektive në parandalimin e shtrimit në spital dhe vdekjen, çdo rritje e dimrit mund të jetë më pak katastrofike se ajo e vitit të kaluar.
Shfaqja e një varianti të ri mbetet një kartë e egër, ashtu si edhe mundësia që mbrojtja e ofruar nga vaksinimi të fillojë të zbehet në mënyrë më të konsiderueshme shkruhet në artikull.
Sjellja jonë është një burim tjetër pasigurie. “Parashikimi i një shpërthimi nuk është si parashikimi i motit, sepse keni të bëni me sjelljen njerëzore,” tha Nicholas Reich, një biostatistik në Universitetin e Massachusetts, Amherst. “Dhe kjo është një gjë thelbësisht e vështirë për t’u parashikuar: politikat e reja që do të hyjnë në fuqi, reagimet e njerëzve ndaj tyre, tendencat e reja në mediat sociale, etj.”
Por sjellja jonë është, të paktën, nën kontrollin tonë dhe mbetet një variabël kritike ndërsa shkojmë drejt dimrit, thanë shkencëtarët. Në përgjithësi, ata nuk rekomandojnë anulimin e planeve të pushimeve; shumë thonë se ata vetë do të festojnë me miqtë dhe të afërmit. Por ata sugjeruan marrjen e masave paraprake të arsyeshme. Ka ende kohë për t’u vaksinuar ose për të inkurajuar të dashurit që të vaksinohen para Festave. Vënia e maskave në mjedise të caktuara me rrezik të lartë, frekuentimi i eventeve në mjedise jashtë kur moti është i mirë dhe marrja e testeve të shpejta të COVID para tubimeve të pushimeve janë të gjitha strategji të arsyeshme për të zvogëluar rrezikun, thanë ekspertët.
“Kjo nuk do të thotë mbyllje e Krishtlindjeve Nr. 2,” tha Angela Rasmussen, një eksperte e viruseve në Organizatën e Vaksinave dhe Sëmundjeve Infektive në Universitetin e Saskatcheëan. “Por kjo do të thotë që ne të gjithë duhet të jemi të vetëdijshëm se kjo nuk ka përfunduar ende plotësisht.”
Burimi: New York Times
