Finlanda është vendi i tretë evropian që humbet gazin nga Rusia pasi refuzoi të paguajë karburantin në rubla. Flukset në një tubacion kryesor nga furnizuesi kryesor i rajonit u ndaluan në orët e para të së shtunës, sipas një dosjeje nga importuesi finlandez Gasum Oy. Polonisë dhe Bullgarisë iu mbyllën rubinetat muajin e kaluar për të njëjtën arsye.
“Shumica në treg presin që Finlanda të jetë i vetmi blerës që do të ketë shkurtimin e dërgesave në këtë moment“, por “mbetet rreziku që blerësit gjetkë gjithashtu mund të kenë të njëjtin fat,” tha Tom Marzec-Manser, kreu i analitikës së gazit në ICIS në Londër, duke cituar një sondazh të fundit të tregtarëve nga kompania.
Furnizimet e humbura ka të ngjarë të kenë një ndikim të kufizuar në ekonominë e vendit nordik, me karburantin që përbën vetëm rreth 5% të përzierjes së energjisë. Përdoret kryesisht nga fabrikat dhe jo për ngrohje si në shumë vende të tjera evropiane. Qeveria ka kërkuar një dalje të shpejtë nga karburantet fosile ruse.
“Gazprom Export informoi Gasumin se furnizimet me gaz natyror në Finlandë sipas kontratës së furnizimit me Gasum do të ndërpriten të shtunën,” tha kompania finlandeze.
Gazprom Export, krahu i eksportit i gjigantit të gazit Gazprom, tha se nuk kishte marrë pagesën për furnizimet e prillit deri në mbylljen e biznesit më 20 maj – afati i pagesës, sipas një deklarate. Flukset e gazit do të ndërpriten “duke filluar nga 21 maji dhe deri sa pagesa të bëhet në përputhje me urdhrin” e dhënë nga Presidenti Vladimir Putin më 31 mars, tha ai.
Ndërkohë, furnizimet vazhdojnë të rrjedhin në Finlandë nëpërmjet tubacionit Balticconnector nga Estonia, por kapaciteti i tij mund të mos jetë i mjaftueshëm për të përmbushur kërkesën. Kjo pasi një numër kompanish kanë kaluar tashmë në karburante të tjera ose kanë siguruar furnizime alternative. Për dimrin e ardhshëm, qeveria ra dakord të premten për marrjen me qira të një terminali lundrues të gazit natyror të lëngshëm së bashku me Estoninë.
“Anija e re LNG është një hap i rëndësishëm në përmirësimin e sigurisë së furnizimit me energji në Finlandë,” u tha gazetarëve të premten ministrja e financave Annika Saarikko. “Kjo do të bëjë të mundur shkëputjen nga energjia ruse. Rëndësia e projektit nuk mund të mbitheksohet tani.”
Edhe pse është një marrëdhënie që daton pesë dekada më parë, Finlanda është një klient relativisht i vogël për Gazprom. Eksportet drejt fqinjit perëndimor të Rusisë përbënin rreth 1% të shitjeve të kombinuara të kompanisë në Evropë dhe Turqi në gjysmën e parë të vitit të kaluar.
Ndalimi vjen gjithashtu një javë pasi përfunduan shitjet e energjisë elektrike në Finlandë nga Rusia, që përkon me një vendim për të kërkuar hyrjen në Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut, së bashku me Suedinë. Rusia ka thënë se një aplikim për t’u bashkuar do të ketë pasoja, pa dhënë detaje.
Kontratat e së ardhmes evropiane të gazit ranë të premten dhe ranë më shumë se 9% këtë javë. Çmimet kanë rënë pas rritjes pas pushtimit rus të Ukrainës, por mbeten në nivele shumë të larta.
Kërkesa e Moskës
Vendet evropiane janë të ndara në lidhje me mënyrën se si të trajtojnë kërkesën e Moskës nga fundi i marsit që të gjitha pagesat për karburantin duhet të bëhen në rubla dhe shërbimet komunale i janë përgjigjur sfidës ndryshe. Rusia tha të enjten se rreth gjysma e klientëve të huaj të Gazprom PJSC e kanë përmbushur kërkesën dhe kanë hapur llogari në rubla, pa përmendur asnjë kompani.
Tubacioni nga Rusia së fundmi përbënte rreth 66% deri në 75% të furnizimeve të Finlandës. Eksportet e gazit rus në Finlandë kanë qenë në rënie që nga viti 2018, kur dërgesat ishin rreth 2.6 miliardë metra kub. Ato kishin rënë me 39% në 2020.
Reduktimi i furnizimit nga Rusia është planifikuar të nisë masat drejtuese të tregut nga operatori i rrjetit, që do të thotë se mund të racionalizojë flukset tek përdoruesit. Finlanda gjithashtu ka karburant rezervë në ruajtje, e cila mund të futet në rrjet nëse presioni bie shumë. Reduktimi i furnizimit ka të ngjarë të rrisë më tej çmimin e karburantit.
Situata është “nën kontroll“, tha Ministria e Ekonomisë finlandeze, duke shtuar se “nevojat e drejtpërdrejta të gazit të konsumatorëve familjarë mund të mbulohen në të gjitha situatat, siç mund të mbulohet gazi i kërkuar nga shërbimet thelbësore“, sipas një deklarate të dërguar me email.
Përdoruesit më të mëdhenj janë Neste Oyj — e cila përdor karburantin për të prodhuar hidrogjenin e nevojshëm për operacionet e saj të rafinimit të naftës — kompanitë pyjore dhe fabrikat e çelikut.
Gasum tha se do të jetë ende në gjendje të furnizojë me gaz natyror klientët e saj nga burime të tjera përmes tubacionit Balticconnector, ndërsa stacionet e tij të mbushjes së gazit do të vazhdojnë në funksionimin normal.
