Në fillim të viteve 2010, një ndryshim sizmik tronditi peizazhin e zhvillimit të adoleshentëve, duke dërguar valë tronditëse nëpër shoqëritë në mbarë botën. Statistikat japin një tablo të zymtë: shkalla e depresionit, ankthit dhe vetëdëmtimit u rrit në qiell, ndërsa arritjet akademike dhe lidhjet sociale ranë. Kjo prirje shqetësuese nuk kufizohet në një vend të vetëm, por përfshin kontinente, duke prekur Gjeneratën Z – një grup i lindur në dhe pas 1996 – si kurrë më parë.
Efektet e valëzuara të kësaj përmbysjeje shtrihen deri në moshën madhore, me të rinjtë që shfaqin tendenca të paprecedentë: më pak takime, reduktim i interesit për të krijuar familje dhe një mundësi më e madhe për të jetuar me prindërit. Edhe në vendin e punës, menaxherët raportojnë sfida në punën me këtë brez. Rënia e ambicjes dhe shpirtit sipërmarrës është veçanërisht e habitshme, me Silicon Valley që dëshmoi një mungesë të dukshme të themeluesve të rinj.
Ndërsa është thelbësore të pranohet se jo të gjithë anëtarët e Gjeneratës Z po përballen me vështirësi, të dhënat kolektive paraqesin një pamje të zymtë të shëndetit të dobët mendor dhe treguesve të vonuar social dhe ekonomik. Lind pyetja: Çfarë e shkaktoi këtë ndryshim sizmik në zhvillimin e adoleshentëve?
Përgjigja, ndonëse komplekse në bazat e saj psikologjike, mund të distilohet në një realitet të thjeshtë: përhapja e telefonave inteligjentë dhe migrimi i jetës sociale në sferën digjitale. Ndërsa adoleshentët fituan akses të pakufizuar në internet, përvojat e tyre të përditshme dhe trajektoret e zhvillimit pësuan transformime të thella. Nga miqësitë te dinamikat familjare, çdo aspekt i jetës ndjeu ndikimin e këtij revolucioni teknologjik.
Ndryshimi nuk u kufizua vetëm tek adoleshentët. Fëmijët më të vegjël, gjithashtu, e gjetën veten të zhytur në botën digjitale, duke aksesuar smartfonët dhe tabletët në mosha gjithnjë e më të vogla. Gjithëpërfshirja e teknologjisë riformësoi strukturën e fëmijërisë, duke mjegulluar kufijtë midis realiteteve virtuale dhe fizike.
Në vendin tonë vihet re një rritje e përdorimit të telefonave celularë te nxënësit e shkollave, duke filluar nga 9-vjeçarja, gjë e cila pasqyrohet me postimin e videove në rrjete sociale si TikTok. Gjithashtu, interesi për të mësuar dhe lexuar ka rënë ndjeshëm, duke mbajtur parasysh rezultatet e dobëta të testimit PISA 2022, duke e çuar arsimin dy dekada pas.
Ndryshimi i kurrikulës, përdorimi i gabuar i teknologjisë, mungesa e motivimit për mësuesit, rënia e nivelit profesional të mësuesve, notat fiktive dhe mendësia mes prindërve dhe nxënëses se shkolla nuk të bën të suksesshëm, janë disa nga shkaktarët e rezultateve të dobëta.
Ekspertët lajmërojnë se rezultatet janë përkeqësuar pasi të gjitha arsyet e renditura po përkeqësohen, teksa niveli i mësuesve të rinj është më i dobët.
Rezultatet zyrtare të pranimit në fakultete në vitin arsimor 2023-2024 treguan se, në degën e letërsisë, mesatarja e pranimit të studentëve ishte 6, ndërsa degët e matematikës dhe fizikës rrezikojnë të mbyllen.
Për të adresuar këto sfida dhe për të rifituar një fëmijëri më të shëndetshme, është e domosdoshme të përballemi me ndikimin e përhapur të telefonave inteligjentë dhe mediave sociale.
Duke nxitur një ekuilibër midis angazhimit digjital dhe përvojave të botës reale, ne mund të hapim rrugën për një brez që lulëzon si në internet ashtu edhe jashtë internetit. Udhëtimi drejt ripërcaktimit të fëmijërisë fillon me njohjen e ndikimit të thellë të teknologjisë dhe hartimin e një rruge drejt një të ardhmeje më të ekuilibruar dhe më elastike.
