Një vit pas fillimit të pandemisë COVID-19, bota filloi të rihapej dhe të gjenerojë kërkesa të pangopura për energji. Mungesa e furnizimit dhe tranzicioni i energjisë së pastër nxitën më tej rritjen e të gjitha mallrave të energjisë.
Ky ishte një vit ku tregjet dhe mallrat performuan fuqishëm, megjithatë çmimet e energjisë ranë në sy. Komponenti i energjisë i Indeksit të Mallrave Goldman Sachs (GSCI) u rrit me 59% në vitin 2021, duke rikthyer më shumë se dyfishin e çdo komponenti tjetër në indeks.
Sipas raporteve të Trading Economics dhe TradingView pasqyrohet qartë se si performuan mallrat e energjisë në vitin 2021.
Pas rënies në çmime negative në prill të 2020, nafta e papërpunuar amerikane pati një rikthim të fortë. Shumë prej produkteve të derivateve të naftës së papërpunuar gjithashtu u rritën në çmim me dy shifra, duke rezultuar në çmime më të larta të gazit në pompë. Çmimi mesatar i shitjes me pakicë në SHBA për benzinën u rrit me 45.8% për t’u mbyllur në 3.28 $/gal, ndërsa çmimet me shumicë të benzinës u rritën gjithashtu me 57.8%.
Çmimet e gazit natyror në Evropë dhe në Mbretërinë e Bashkuar panë rritjen më të madhe të çmimeve në vitin 2021, duke u rritur me më shumë se 200%. Ato u pasuan nga etanoli, një biokarburant që përpunuesit e naftës duhet ta përziejnë me produktet e tyre. Kjo kërkesë, së bashku me rritjen e çmimit të misrit dhe sheqerit (lëndët e para kryesore të etanolit në mbarë botën), cuan në shtrenjtimin e këtij produkti akoma më shumë.
Ndërkohë që SHBA pa rritje në çmimet e benzinës gjithashtu, këto ishin të ulta në krahasim me rritjet në Evropë dhe gjetkë. Me afro 43% të importeve totale të gazit të Evropës që vijnë nga Rusia, nuk u sigurua asnjë furnizim shtesë gjatë muajve të ftohtë të dimrit. Kjo u ndërlikua pasi miratimi i Gjermanisë për gazsjellësin Nord Stream 2 ka mbetur në harresë.
Deri më tani viti 2022 ka qenë vazhdimësi e këtyre tendencave. Për shembull, çmimet e gazit të lëngshëm të naftës (LPG) janë pothuajse dyfishuar për shkak të trazirave në Kazakistan. Vendimi i qeverisë së Kazakistanit për të hequr kontrollet e çmimeve të gazit të lëngshëm (karburanti kryesor për makinat kazake) pa çmime në rritje dhe çoi në ditë protestash dhe ndërhyrje ruse.
Ndërkohë qymyri vazhdon të dominojë tregjet. Pavarësisht nga theksi i lartë që u bë gjatë vitit 2021 për tranzicionin e energjisë së pastër, çmimet e qymyrit pothuajse u dyfishuan pasi bota nuk ishte në gjendje të largonte varësinë e saj nga karburantet fosile.
Edhe premtimet nga konferenca e ndryshimeve klimatike COP26, si ajo e Kinës për të reduktuar konsumin e qymyrit pas vitit 2025, nuk kanë ende ndikim në çmimet. Kjo për shkak se Kina ende po planifikon të shtojë deri në 150 gigavat kapacitet të ri me qymyr para afatit të ri.
Nga ana tjetër, uraniumi nuk mund të vazhdonte me rritjen e çmimit të karburanteve fosile. Megjithëse metali energjetik pati një vit shpërthimi si një nga shpresat e rinovuara së fundmi për energji më të pastër, perspektiva për adoptimin dhe zhvillimin e energjisë bërthamore është ende e përzier.
Ndërkohë që Kina pritet të investojë deri në 440 miliardë dollarë në termocentrale të reja bërthamore gjatë 10 viteve të ardhshme, Gjermania mbylli gjysmën e termocentraleve të mbetura në vitin 2021.
Pas rritjes së çmimeve të energjisë në vitin 2021, kombet do të duhet të menaxhojnë me kujdes tranzicionin e tyre të energjisë së pastër për të shmangur rritje të mëtejshme të paqëndrueshme të çmimeve.
Burime: Bloomberg Greene, CNBC, NBCNeës, Trading Ecomonics
