Pasi u emërua zyrtarisht nga mbretëresha e ndjerë Elizabeth II më 6 shtator, Truss është tani kryeministri me mandatin më të shkurtër në historinë britanike.
Kryeministrja britanike Liz Truss dha dorëheqjen të enjten pas vetëm gjashtë javësh në detyrë, pas një plani ekonomik katastrofik dhe të përmbysur me shpejtësi që solli zhytjen e paundit dhe qeverinë e saj në kaos.
Pasi u emërua zyrtarisht nga Mbretëresha Elizabeth II më 6 shtator, Truss është tani kryeministri me mandatin më të shkurtër në historinë britanike dhe do të mbahet mend si një nga më katastrofikët.
Mbajtësi i mëparshëm i këtij rekordi, George Canning, zgjati 119 ditë në fillim të shekullit të 19-të; Truss njoftoi dorëheqjen e saj pas 44 ditësh.
Një garë lidershipi është duke u zhvilluar për të vendosur kreun e ardhshëm të Partisë Konservatore në pushtet, i cili do të bëhet në mënyrë të paracaktuar kryeministri i ardhshëm dhe do të përfundojë në javën e ardhshme. Partia Laburiste e opozitës bëri thirrje për zgjedhje të menjëhershme kombëtare.
Të mërkurën, Truss siguroi Parlamentin gjatë seancës javore të pyetjeve të kryeministrit se ajo ishte një “luftëtare, jo një dorëheqëse“.
Por udhëheqja e një partie në pushtet është e mundur vetëm me respekt dhe besueshmëri. Truss gjithnjë e më shumë kishte pak nga të dyja, dhe u largua vetëm një ditë më vonë.
“Unë e pranoj se duke pasur parasysh situatën, nuk mund ta dorëzoj mandatin me të cilin u zgjodha nga Partia Konservatore,” tha ajo të enjten në një fjalim të shkurtër dhe të papenduar jashtë Nr. 10 Downing St.
“Prandaj i kam folur madhërisë së tij mbretit për ta njoftuar se po jap dorëheqjen si lider i Partisë Konservatore”.
Ajo e mbyll deklaratën duke thënë: “Do të qëndroj kryeministre derisa të zgjidhet pasardhësi”.
Vëmendja tashmë po kthehet tek ajo që do të ndodhë më pas.
Madje ka thirrje që paraardhësi i saj, Boris Johnson, të organizojë një rikthim dramatik, vetëm disa muaj pasi dha dorëheqjen nën presionin e partisë së tij dhe publikut pas një vale skandalesh.
Rishi Sunak, ish-ministri i financave i Johnson, i cili vuri në dukje marrëzinë e planeve ekonomike të Truss, është një nga favoritët për ta zëvendësuar atë. Ai doli i dyti pas Truss në garën për të pasuar Johnson. Ka gjithashtu mbështetje në parti për Penny Mordaunt, një figurë me përvojë, e cila në fillim të kësaj jave ishte pjesë e Truss në Parlament dhe i siguroi ligjvënësit se kryeministri nuk fshihej nën një tavolinë.
Por pa një pasardhës të qartë që pret në krahë, mund të ketë ditë më të pasigurta përpara.
Largimi i Truss pason një natë me skena të jashtëzakonshme në Parlament, me ligjvënësit që denoncuan taktikat e forta të përdorura nga qeveria që dyshohet se përloti disa kolegë dhe nxiti kërkesat në rritje që ajo të largohej nga partia e saj.
Ajo u takua brenda Nr. 10 Downing St. me Graham Brady, një ligjvënës i lartë konservator që mbikëqyr sfidat e lidershipit. Brady është ndoshta më i pozicionuar se kushdo për të gjykuar mbështetjen e një lideri brenda partisë – dhe deri të enjten në mëngjes, fotografia ishte e qartë.
Truss, 47 vjeç, kishte premtuar një ndryshim rrënjësor në pasurinë ekonomike të Britanisë, duke e kthyer atë në një vend me taksa të ulëta dhe me rritje të lartë që do të çlironte potencialin e tij pas Brexit.
Në praktikë, “Trussonomics” ishte një dështim i plotë dhe do të bëhej epitafi i saj politik.
Ministri i saj i parë i financave, Kwasi Kwarteng, njoftoi 45 miliardë paund (48 miliardë dollarë) në ulje të taksave të pafinancuara, të cilat panë një spirale të kostos së huamarrjes së qeverisë, një ndërhyrje urgjente nga Banka Qendrore e Anglisë dhe një qortim nga Fondi Monetar Ndërkombëtar.
Kwarteng u pushua shpejt dhe pasardhësi i tij, Jeremy Hunt, filloi të kthente pothuajse të gjitha politikat e diskutueshme. Pavarësisht kthesës, Britania ende po përballet me pasojat e këtij plani, me inflacion rekord dhe rritje të normave të hipotekave.
Ndërsa ishte në detyrë, Truss u bë një figurë talljeje, e krahasuar në mënyrë të pafavorshme me një marule të kalbur në një paruke bionde. Vlerësimi i miratimit të saj personal ra në minus 70, sipas anketuesve në YouGov, duke e bërë atë udhëheqësen e partisë më të papëlqyeshme në historinë britanike. Partia Laburiste e qendrës së majtë u rrit në sondazhe.
Udhëheqësi i saj, Keir Starmer, bëri thirrje për zgjedhje kombëtare në një deklaratë menjëherë pasi Truss dha dorëheqjen.
“Populli britanik meriton shumë më mirë se kjo derë rrotulluese kaosi,” tha ai.
Truss nuk fitoi vetë zgjedhjet kombëtare.
Ajo fitoi garën e lidershipit konservator dhe u bë kryeministre si pasojë: Në Kushtetutën e pashkruar të Britanisë, lideri i partisë me më shumë vende në Dhomën e Komunave ftohet të formojë qeverinë.
Tani konservatorët, të njohur si Tories, do të fillojnë kërkimin për liderin e tyre të pestë në gjashtë vjet, një shenjë e jetës së trazuar politike të Britanisë që nga referendumi i vitit 2016 për daljen nga Bashkimi Evropian.
Disa konservatorë kanë paralajmëruar kundër zgjedhjes së liderit të tyre të ardhshëm pa lejuar popullin britanik në përgjithësi të thotë fjalën e tyre.
Shumica e ish-kryeministrave zgjedhin ose të mbeten mbështetës – një anëtar i Parlamentit pa një detyrë qeveritare që përfaqëson qarkun e tyre – ose të japin dorëheqjen, duke shkaktuar një zgjedhje të pjesshme.
Nëse ajo vazhdon të shërbejë në zonën e saj elektorale në Norfolk jugperëndimor në lindje të Anglisë, apo do të largohet për të bërë diçka krejtësisht të ndryshme, mbetet për t’u parë.
Reagimet u përhapën nga e gjithë bota pak minuta pas dorëheqjes së saj.
Presidenti Joe Biden tha në një deklaratë se Shtetet e Bashkuara dhe Britania janë aleatë të fortë dhe se ky fakt nuk do të ndryshojë kurrë.
“Falënderoj kryeministren Liz Truss për partneritetin e saj në një sërë çështjesh, duke përfshirë mbajtjen e Rusisë përgjegjëse për luftën e saj kundër Ukrainës”, tha ai.
“Ne do të vazhdojmë bashkëpunimin tonë të ngushtë me qeverinë e Mbretërisë së Bashkuar ndërsa punojmë së bashku për të përmbushur sfidat globale me të cilat përballen kombet tona,” shtoi ai.
Javën e kaluar, Biden e quajti planin e braktisur të shkurtimit të taksave nga Truss një “gabim“.
Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse Maria Zakharova tha se Britania nuk ka njohur kurrë një turp të tillë të një lideri, duke shtuar se Truss do të mbahet mend për “analfabetizmin e saj katastrofik“.
Truss ka qenë një kritike e flaktë e presidentit rus Vladimir Putin dhe luftës së tij në Ukrainë. Çdo pasardhës ka të ngjarë të vazhdojë këtë qëndrim.
Presidenti francez Emmanuel Macron tha se ishte e rëndësishme që Britania të gjente “stabilitet sa më shpejt të jetë e mundur”, raportoi Reuters.
