Botox, një emër i markës për neurotoxin botulinum, është procedura kozmetike më e kryer në nivel global, me afro tre milionë injeksione në vit. Fillimisht rrjedh nga një neurotoksinë e fuqishme e prodhuar nga bakteret. Botox funksionon duke bllokuar sinjalet nervore që kontrollojnë muskujt e fytyrës, duke i bërë ata të relaksohen dhe të zbutin rrudhat dhe linjat e imëta për tre deri në katër muaj.
Ndërsa Botox “shihet gjerësisht si i sigurt, efektiv dhe kryesisht pa efekte anësore serioze“, ky reputacion kërkon një shqyrtim më të kujdesshëm.
Efektet anësore të zakonshme
Shumica e efekteve anësore të raportuara janë të vogla dhe jetëshkurtra. Ato përfshijnë dhimbje, ënjtje ose mavijosje të lehtë në vendin e injektimit, si dhe dhimbje koke dhe simptoma të ngjashme me gripin për 24 orët e para. Mund të ndodhë edhe dobësi e përkohshme dhe rënia në fytyrë.
Efekte serioze
Efekte më serioze, edhe pse të rralla, janë dokumentuar. Në prill të vitit 2024, Qendra e SHBA për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) paralajmëroi se 22 gra të moshës 25 deri në 59 vjeç kishin raportuar reagime të dëmshme ndaj botoksit, duke çuar në shtrime në spital dhe trajtime për botulizmin – një gjendje e rëndë ku toksina përhapet përtej vendin e injektimit, duke shkaktuar paralizë të muskujve, vështirësi në frymëmarrje dhe potencialisht vdekje.
Simptomat e raportuara përfshinin shikim të paqartë dhe të dyfishtë, rënie të qepallave, vështirësi në gëlltitje, të folur të paqartë, vështirësi në frymëmarrje, lodhje dhe dobësi. Të 22 rastet ndodhën pas marrjes së injeksioneve Botox nga individë të palicensuar ose të patrajnuar jashtë mjediseve të kujdesit shëndetësor.
Në vitin 2023, 67 raste botulizmi në Mbretërinë e Bashkuar ishin të lidhura me injeksione Botox për humbje peshe të administruara në një spital privat në Izmir, Turqi.
Sa të zakonshme janë efektet anësore?
“Nëse toksina botulinum prodhohet siç duhet dhe vjen nga një markë me reputacion, forca është e tillë që edhe nëse përhapet pak, nuk shkakton efekte anësore të rëndësishme,” tha Ash Mosahebi, profesor i kirurgjisë plastike në University College London. “Doza është jashtëzakonisht e ulët dhe kjo sasi toksine nuk mund të shkaktojë botulizëm. Problemi lind me versionet e falsifikuara që janë bërë keq dhe nuk kontrollohen mirë.”
Ndërsa Botox-i i falsifikuar paraqet rreziqe të konsiderueshme, toksina e zakonshme botulinum duket kryesisht e sigurt. Një studim i vitit 2020 që shqyrton sigurinë e injeksioneve kozmetike Botox zbuloi se efektet anësore serioze janë të rralla. Për shembull, ndërmjet viteve 2002-03, vetëm 36 efekte negative serioze u raportuan në FDA në lidhje me përdorimin e kozmetikës, kryesisht që përfshinin vështirësi në gëlltitje. Efektet negative serioze ishin 33 herë më të mundshme me përdorimet terapeutike të Botox-it sesa ato kozmetike.
Megjithatë, reagimet negative mund të raportohen më pak. Një studim i vitit 2023 nga Mosahebi dhe kolegët në UCL zbuloi se 69% e të anketuarve përjetuan efekte negative afatgjata, të tilla si ankth dhe dhimbje koke, me pasoja të rëndësishme psikologjike dhe emocionale kur procedurat shkuan keq.
Efektet afatgjata
Pak dihet për efektet shëndetësore afatgjata të Botox-it, pasi shumica e provave klinike ndjekin pacientët vetëm për gjashtë muaj. Disa studime sugjerojnë se përdorimi i zgjatur i kozmetikës mund të çojë në ndryshime të përhershme në shprehitë e fytyrës, me përdoruesit të paaftë për të përkulur muskujt e fytyrës. Një përmbledhje e vitit 2022 gjeti ndryshime në përbërjen, funksionin dhe pamjen e muskujve deri në katër vjet pas injektimit të fundit.
Është gjithashtu e mundur, megjithëse nuk ka gjasa, që Botox të përhapet nga vendi i injektimit në sistemin nervor qendror. Një studim i vitit 2015 nga shkencëtarët e udhëhequr nga Frederic Meunier në Universitetin e Queensland zbuloi se molekulat e toksinës botulinum mund të udhëtojnë përgjatë neuroneve. Megjithatë, përqendrimet e përdorura në studim ishin shumë më të larta se ato në injeksione Botox, duke i bërë efekte të tilla te njerëzit të pamundur.
Minimizimi i rreziqeve
Për të minimizuar rreziqet, injeksionet Botox duhet të administrohen nga profesionistë të licencuar dhe të trajnuar në mjediset e kujdesit shëndetësor. Allergan Aesthetics, prodhuesit e Botox-it, theksuan rëndësinë e kryerjes së procedurave me profesionistë të licencuar mjekësorë dhe vunë në dukje proceset e tyre rigoroze të prodhimit dhe shpërndarjes për të siguruar cilësinë dhe origjinalitetin e produktit.
