Presidenti turk Tajip Erdogan tha të shtunën se i kishte dhënë urdhër ministrisë së tij të jashtme që të dëbonte ambasadorët e Shteteve të Bashkuara dhe nëntë vendeve të tjera perëndimore për shkak të kërkesës për lirimin e filantropistit Osman Kavala.
Shtatë nga ambasadorët përfaqësojnë aleatët e Turqisë në NATO dhe dëbimet, nëse kryhen, do të hapnin çarjen më të thellë me Perëndimin në 19 vitet e Erdoganit në pushtet. Kavala, një kontribues në grupe të shumta të shoqërisë civile, ka qenë në burg për katër vjet, i akuzuar për financimin e protestave mbarëkombëtare në vitin 2013 dhe për përfshirje në një grusht shteti të dështuar në vitin 2016. Ai ka mbetur në paraburgim ndërsa gjyqi i tij i fundit vazhdon dhe mohon akuzat shkruan Reuters.
Në një deklaratë të përbashkët më 18 tetor, ambasadorët e Kanadasë, Danimarkës, Francës, Gjermanisë, Holandës, Norvegjisë, Suedisë, Finlandës, Zelandës së Re dhe Shteteve të Bashkuara kërkuan një zgjidhje të drejtë dhe të shpejtë të çështjes së Kavala-s dhe për “urgjencën e tij” për lirim.” Ata u thirrën nga ministria e jashtme, e cila e quajti deklaratën të papërgjegjshme.
“I dhashë urdhrin e nevojshëm ministrit tonë të jashtëm dhe i thashë se çfarë duhet bërë: Këta 10 ambasadorë duhet të shpallen persona non grata (të padëshirueshëm) menjëherë. Do ta rregulloni menjëherë,” tha Erdogan në një fjalim në qytetin veriperëndimor Eskishehir, thotë burimi.
“Ata do ta njohin dhe kuptojnë Turqinë. Ditën që nuk e njohin dhe nuk e kuptojnë Turqinë, ata do të largohen,” tha ai duke brohoritur nga turma. Ambasadat e SHBA-së dhe Francës dhe Shtëpia e Bardhë nuk iu përgjigjën menjëherë kërkesave për koment. Një zëdhënës i Departamentit të Shtetit të SHBA tha se ishte në dijeni të raporteve dhe po kërkonte qartësi nga Ministria e Punëve të Jashtme turke. Erdogan ka thënë më parë se ka në plan të takohet me presidentin amerikan Joe Biden në një samit të ekonomive kryesore të Grupit të 20 (G20) në Romë fundjavën e ardhshme thuhet më tej.
Një burim diplomatik tha se ulja e tensionit është e mundur duke qenë se Turqia tani e ka bërë qëndrimin e saj shumë të qartë dhe duke pasur parasysh pasojat e mundshme diplomatike nga një lëvizje e tillë përpara samitit të G20 dhe samitit të klimës së OKB-së në Glasgow që fillon në fund të muajit. “Nuk u janë dhënë udhëzime ambasadave,” tha burimi, duke shtuar se ishte e mundur që një vendim mund të merret në mbledhjen e kabinetit të Turqisë të hënën. Norvegjia tha se ambasada e saj nuk kishte marrë asnjë njoftim nga autoritetet turke. Po ashtu dhe Danimarka dhe Zelanda e re përmendën që nuk janë njoftuar zyrtarisht, dhe se nuk planifikojnë të marrin masa apo të lëvizin nga vendi pa njoftim zyrtar nga veta zyra e Erdoganit shkruhet në artikull.
Gjithashtu, pasi u raportua urdhri i Erdoganit, Departamenti i Shtetit tha në një deklaratë: “Ne jemi në dijeni të këtyre raporteve dhe po kërkojmë qartësi nga Ministria e Punëve të Jashtme turke”, thotë një burim për AP.
Gjashtë nga vendet e përfshira janë anëtarë të BE-së, duke përfshirë Gjermaninë dhe Francën. Presidenti i Parlamentit Evropian David Sassoli shkroi në Tëitter: “Dëbimi i dhjetë ambasadorëve është një shenjë e lëvizjes autoritare të qeverisë turke. Ne nuk do të frikësohemi. Liri për Osman Kavalën.”
Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut bëri thirrje për lirimin e menjëhershëm të Kavalës dy vjet më parë, duke thënë se nuk kishte dyshime të arsyeshme se ai kishte kryer një vepër penale dhe duke gjetur se ndalimi i tij kishte për qëllim t’i mbyllte gojën. Ajo lëshoi një vendim të ngjashëm këtë vit në rastin e Selahattin Demirtas, ish kreut të Partisë Demokratike të Popullit pro-kurde (HDP), i cili është mbajtur në burg për gati pesë vjet. Këshilli i Evropës, i cili mbikëqyr zbatimin e vendimeve të KEDNJ -së, ka thënë se do të fillojë procedurat e shkeljes kundër Turqisë nëse Kavala nuk lirohet. Seanca e radhës për gjyqin e Kavallës është më 26 nëntor.
