Një ngjarje e rrallë qiellore po shfaqet në horizont, duke lënë në hije edhe eklipsin diellor. Në thellësitë e hapësirës, brenda sistemit binar Corona Borealis, një shpërthim dramatik nova është në prag të ndodhjes, duke premtuar një spektakël një herë në jetë.
E vendosur 3000 vite dritë larg nga Toka, Corona Borealis pret sistemin T Coronae Borealis (T CrB), i përbërë nga një yll xhuxh i bardhë i fjetur dhe një yll gjigant i kuq i plakur. Sipas NASA-s, ky sistem është i përgatitur për një shpërthim të jashtëzakonshëm nova, që pritet të verbojë vëzhguesit diku përpara shtatorit 2024.
Ndryshe nga eklipsi diellor, kjo ngjarje kozmike nuk do të kërkojë teleskopë të shtrenjtë për të dëshmuar shkëlqimin e tij. NASA siguron se shpërthimi ka të ngjarë të jetë i dukshëm me sy të lirë, duke ofruar një shfaqje qiellore të arritshme për të gjithë. Sistemi T CrB është i njohur për shpërthimet e tij të rralla, ku nova e fundit ka ndodhur në vitin 1946, duke shënuar një interval 80-vjeçar midis ngjarjeve.
William J. Cooke, menaxheri i programit të mjedisit meteoroid të NASA-s, shpreh emocion, duke e krahasuar pritjen me zhurmën që rrethonte kometën Halley. Ai thekson natyrën unike të novave të përsëritura si T CrB, të cilat u ofrojnë shkencëtarëve fenomene të parashikueshme për të studiuar.
Shpërthimi i afërt i T CrB nuk është thjesht një supozim, por më tepër një rezultat i llogaritjeve të përpikta dhe fenomeneve të vëzhgueshme. Shpërthimet e mëparshme kanë lënë shenja të dukshme, me një yll që zbehet përpara shpërthimit. Që nga marsi 2023, T CrB ka shfaqur shenja errësimi, duke sinjalizuar gatishmërinë e tij për të shpërthyer në një shfaqje spektakolare të fishekzjarreve kozmike.
Meredith MacGregor nënvizon rrallësinë e novave të përsëritura të T CrB, duke i krahasuar ato me shumicën dërrmuese të novave që ndodhin në mënyrë të paparashikueshme. Richard Townsend shtjellon shkallët kohore të ndryshueshme të përsëritjes së novave, që shtrihen nga vite të thjeshta në miliona vjet.
Por çfarë i shkakton këto ngjarje mahnitëse? Yjet xhuxh të bardhë si T CrB grumbullojnë lëndë nga shokët e tyre binarë, shpesh gjigantë të kuq. Me kalimin e kohës, ky grumbullim materialesh çon në një pikë kritike ku shkrirja bërthamore ndizet, duke rezultuar në një shpërthim të fuqishëm të dukshëm në distanca të mëdha.
Këto nova të përsëritura ofrojnë njohuri të paçmueshme për dinamikën e yjeve binare dhe shpërthimet termonukleare, duke ndihmuar shkencëtarët të kuptojnë vallëzimin e ndërlikuar të evolucionit yjor. Ndërsa T CrB përgatitet për performancën e tij madhështore, astronomët dhe vëzhguesit e yjeve presin me padurim spektaklin verbues që do të shpaloset në qiellin e natës.
Kur të ndodhë shpërthimi, shkëlqimi i T CrB do të rritet, duke e bërë atë të dukshëm si një yll i ri i ndritshëm brenda plejadës Corona Borealis. Ndonëse nuk është një yll i ri, ekrani rrezatues i novas do të magjepsë vëzhguesit, duke ndriçuar po aq sa Ylli i Veriut, Polaris.
