Qentë mund të nuhasin ndryshimin midis aromave të njerëzve kur janë të stresuar dhe kur janë të qetë, sipas një studimi të botuar të mërkurën në revistën PLOS ONE.
Hulumtimet e mëparshme zbuluan se qentë mund të jenë në gjendje të nuhasin kur një person është i lumtur ose i frikësuar, por ky studim i fundit eliminoi aromat e tjera konkurruese dhe mati nivelet e stresit të pjesëmarrësve njerëzorë për të rritur saktësinë e rezultateve.
Studiuesit fillimisht mblodhën mostra të frymëmarrjes dhe djersës nga pjesëmarrësit e studimit për t’i përdorur si bazë. Më pas, këta njerëz kryen një detyrë aritmetike mendore, duke numëruar mbrapsht nga 9,000 dhe duke zbritur 17 nga çdo rezultat para dy studiuesve për tre minuta.
“Nëse pjesëmarrësi jepte një përgjigje të saktë, atyre nuk u dha asnjë reagim dhe pritej të vazhdonin, dhe nëse jepnin një përgjigje të pasaktë, studiuesi do ta ndërpreste me ‘jo’ dhe do t’u thoshte përgjigjen e fundit të tyre të saktë,” tha autorja kryesore e studimit, Clara Wilson, kandidate për doktoraturë në Universitetin Queen’s Belfast në Irlandën e Veriut.
Ekipi i studimit mblodhi të tjera mostra të frymëmarrjes dhe djersës pas përfundimit të detyrës.
Për më tepër, studiuesit mblodhën nivele të raportuara të stresit, rrahjet e zemrës dhe presionin e gjakut para dhe pas detyrës së caktuar. Tridhjetë e gjashtë pjesëmarrës që raportuan se ndjeheshin të stresuar dhe kishin rritje të rrahjeve të zemrës dhe presionit të gjakut iu treguan mostrat e tyre qenve.
Studiuesit paraqitën mostra të frymëmarrjes dhe djersës pas detyrës nga një person tek 20 qen, së bashku me dy mostra të tjera të kontrollit bosh. Qentë duhej të zgjidhnin mostrën e duhur të paktën 7 nga 10 herë për të kaluar në fazën tjetër.
Në fazën e dytë dhe të fundit, ekipi i studimit u tregoi katër qenve që kaluan fazën e parë të njëjtat mostra që nuhatën në fazën e parë, së bashku me një kampion nga i njëjti individ i mbledhur përpara detyrës dhe një bosh. Të paraqitur me këto opsione 20 herë, qenve iu desh të identifikonin me sukses aromën origjinale të “stresit” pas detyrës të paktën 80% të kohës që rezultatet të ishin përfundimtare.
Qentë zgjodhën kampionin e duhur në 93.8% të provave, gjë që sugjeroi se erërat e stresit ishin mjaft të ndryshme nga mostrat bazë, tha Wilson.
“Ishte magjepsëse të shihje se sa të aftë ishin qentë në dallimin midis këtyre aromave, kur ndryshimi i vetëm ishte se kishte ndodhur një përgjigje stresi psikologjik,” tha ajo.
Një hundë e fuqishme
Qentë kanë 220 milionë receptorë të nuhatjes krahasuar me 50 milionë të njerëzve, gjë që i bën ata “jashtëzakonisht efektiv në dallimin dhe identifikimin e aromave“, tha Dr. Mark Freeman, asistent profesor klinik në departamentin e shkencave klinike të kafshëve të vogla në Virginia Tech në Blacksburg. Ai nuk ishte i përfshirë në studim.
Receptorët e nuhatjes janë mbaresa të vogla nervore të vendosura brenda vrimave të hundës që ju lejojnë të nuhasni, tha ai.
“Ndërsa ne nuk mund ta dimë me siguri pse qentë zhvilluan shqisat e nuhatjes kaq të mprehta, kjo ka shumë të ngjarë të lidhet me nevojën për të identifikuar gjahun, kërcënimet e mundshme, statusin riprodhues dhe marrëdhëniet familjare në një mjedis midis të tjerave,” tha Freeman.
Njëzet qen u rekrutuan nga Belfast, Irlanda e Veriut dhe katër përfunduan të gjithë studimin.
Shumica e qenve nuk arritën të përfundonin sepse ose shfaqnin shenja ankthi kur u ndanë nga pronari i tyre, ose nuk ishin në gjendje të qëndronin të përqendruar gjatë gjithë kohës.
Nëse qentë në studim do të rriteshin që nga lindja me qëllim të nuhatjes së stresit, ka shumë të ngjarë që më shumë qen ta kishin përfunduar studimin, tha ai.
Mosha e qenve që përfunduan detyrën varionte nga 11 deri në 36 muaj.
Të gjithë qentë kanë një sens të fortë nuhatjeje, por spanielët, terrierët dhe lurchers ka të ngjarë të kenë përdorur receptorët e tyre të nuhatjes më rregullisht si qen gjuetie, tha Freeman. Ky mund të ketë qenë një faktor në suksesin e tyre në studim, ose mund të jetë i rastësishëm sepse racat e tjera si retrieverët kanë gjithashtu aftësi të shkëlqyera të nuhatjes.
Zbatimi në botën reale
Qentë e shërbimit që ndihmojnë njerëzit me kushte të shëndetit mendor si ankthi dhe çrregullimi i stresit post-traumatik mund të përfitojnë nga këto gjetje, tha Wilson.
“Duke ditur se stresi ka një përbërës të dallueshëm të erës mund të ngrejë diskutim mbi vlerën e trajnimit të bazuar në aromë duke përdorur mostra nga individë në kohë stresi kundrejt qetësisë”, tha ajo.
Më shumë eksperimente duhet të bëhen jashtë një laboratori për të parë se sa të zbatueshme janë rezultatet e këtij studimi në botën reale, tha Wilson.
Këto gjetje hapin gjithashtu derën për kërkime të ardhshme për të hetuar nëse qentë mund të bëjnë dallimin midis emocioneve, plus për sa kohë mund të dallohen aromat, tha ajo.
