Turistët janë rikthyer. A është koha për t’u thënë atyre të qëndrojnë larg?

Ankesat për mbipopullimin dhe pandjeshmërinë kulturore po bëhen gjithnjë e më të forta. Tani disa destinacione kanë vendosur të veprojnë

Turistët buzëqeshin për selfie para portave të Aushvicit. Ata zhyten në shatërvanin Trevi në Romë. Një burrë gdhendi emrin e tij dhe të dashurës së tij – “Ivan + Hayley 23” – në murin me tulla 2000-vjeçare të Koloseut Romak. Një influencuese ruse u dëbua nga Bali me burrin e saj pasi postoi një foto nudo të saj përballë një peme të shenjtë 700-vjeçare. Të gjithë ata po ndihmojnë në ndryshimin e klimës, duke kontribuar në valën aktuale të të nxehtit që prek tani pjesën më të madhe të Evropës Jugore: transporti turistik shkakton rreth 5% të emetimeve globale dhe në rritje.
Të gjithë ankohen për turistët. Por tani, ndoshta për herë të parë ndonjëherë, disa qytete evropiane – me Amsterdamin që kryeson listën – kanë filluar të bëjnë diçka për ta. Përvoja e shkurtër e qetësisë pa turistë gjatë Covid-19 po ndihmon në frymëzimin e ndryshimit. A duhet qytetet të ndryshojnë 50 vjet histori ekonomike (ose shekuj, në rastin e Venecias) dhe të përpiqen të zmbrapsin turistët?

Numri zyrtar i ardhjeve ndërkombëtare të turistëve u dyfishua nga viti 1998 deri në vitin 2019, në 2.4 miliardë në vit. Në mënyrë tipike, në çdo destinacion, rritja u brohorit nga industria vendase turistike dhe grupi i marketingut të turizmit të financuar nga shteti. Shumica e banorëve sapo e panë të ndodhte.

Rritja ishte veçanërisht e mprehtë në disa qytete evropiane. Nga vitet 1990, ndërsa shumica e qyteteve u bënë më të bukura dhe më të sigurta, dhe fluturimet me kosto të ulët dhe trenat ndërkombëtarë u rritën si kërpudha pas shiut, udhëtimet e shkurtra në këto vende u bënë normë.

Turizmi urban gjatë gjithë vitit u rrit më shpejt se pushimet tradicionale “diell dhe plazh” ose “turne”, shkruan Kerstin Bock nga Universiteti i Lirë i Berlinit. Në Barcelonë, për të përmendur një rast ekstrem, numri i turistëve që qëndrojnë në hotele u rrit nga 1.7 milion në 1990 në 9.5 milion në 2019 – një numër që përjashton Airbnbs të qytetit, disa prej tyre ndërtesa të tëra që janë hequr nga tregu lokal i banesave.

Barcelona është një nga disa vende që rrezikon të bëhet një Venecia: një ish-qytet që u shndërrua në një park muze-argëtues. Venecia tani ka po aq shtretër për vizitorët sa për banorët: rreth 49,000 secili.

Në disa lagje të Parisit, numri i vizitorëve të huaj për km katror i kalonte 100,000. Për krahasim: 20,000 banorët e Parisit për km katror tashmë e bëjnë atë qytetin më të dendur të Evropës. Këtu është një paradoks i dhimbshëm i turizmit urban: qytetet që tërheqin më shumë vizitorë janë vende të ngushta, të lashta që nuk kanë hapësirë edhe për banorët.

Anët negative të turizmit tani kuptohen gjerësisht. Pyetja është: çfarë mund të bëhet për këtë? Reduktimi i qëllimshëm i turizmit do të ishte një hap i guximshëm, edhe nëse do të ishte i realizueshëm në një botë me miliarda konsumatorë në zhvillim. Industria e turizmit përbën drejtpërdrejt rreth 4% të produktit të brendshëm bruto evropian, duke u rritur në 10% nëse merren parasysh lidhjet e saj me sektorë të tjerë ekonomikë, thotë Parlamenti Europian. Turizmi ofron vende pune që nuk mund të largohen nga jashtë. Vizitorët ndihmojnë në financimin e mirëmbajtjes së monumenteve dhe muzeve.

Ka disa gjëra të dukshme që qytetet mund të bëjnë për të kontrolluar fluksin. Njëra është rritja e taksave turistike.

Shumë destinacione tani planifikojnë të përqendrohen në atë që ata i quajnë “turistët cilësorë“, zakonisht një eufemizëm për njerëzit e pasur me shpenzime të larta. Fjala “cilësi” është e diskutueshme.

Megjithatë, është e lehtë të identifikosh dhe të përpiqesh të përjashtosh grupet që nuk plotësojnë asnjë përkufizim të “turistëve cilësorë“: festa e dehura, ose pasagjerë të anijeve turistike që mbushin rrugët e një qyteti për disa orë, duke mos shpenzuar pothuajse asgjë, dhe më pas kthehen në port për të ngrënë në bord, ndërsa anija e tyre ndot ajrin e qytetit. Venecia në vitin 2021 ndaloi anijet e lundrimit nga laguna e saj dhe qytetet e tjera po vendosin kufizime.

Një tendencë tjetër është që qytetet të inkurajojnë “përhapjen” e turistëve. Shpesh kjo përfshin kufizimin e rritjes së hoteleve dhe Airbnb-ve në qendrën e mbivizituar, ndërkohë që i lejon ato në periferi dhe qytetet afër. Në teori kjo mund të funksionojë, pak. Turistët që qëndrojnë në një periferi të Parisit mund të paktën të hanë mëngjes dhe darkë aty pranë, duke nxitur ekonominë lokale.

Por ka probleme me përhapjen. Njëra është se shumica e turistëve duan të shohin atraksionet turistike. Kudo që t’i vendosni, ata do të gjejnë rrugën e tyre për në Luvër. Dhe problemi mund të përkeqësohet kur përhapja funksionon: nëse më shumë turistë fillojnë të vizitojnë periferi të Parisit, shumica e tyre do të gjejnë kohë edhe për Luvrin.

Ka një zgjidhje më radikale për mbiturizmin: zvogëlimi. Kur bëhet fjalë për largimin e vizitorëve, një qytet evropian kryeson rrugën: Amsterdami.

Është i vendosur mirë për ta bërë këtë. Nga viti 1995 deri në vitin 2019, ekonomia rajonale e Amsterdamit u rrit me 132%. Relativisht pak nga kjo erdhi nga turizmi: nxitësit e rritjes ishin informacioni, komunikimi (përfshirë Teknologjinë e Informacionit), shërbimet financiare dhe të biznesit. Sot, ndërsa bumi vazhdon, kompanitë lokale e kanë mjaft të vështirë të gjejnë staf edhe pa një sektor të turizmit të mbistimuluar.

Shumë restorante, kafene me kanabis dhe shtëpi publike tashmë duhet të importojnë punëtorë migrantë. I ashtuquajturi “rripi i kanalit” i Amsterdamit qendror, ku janë shumica e destinacioneve turistike, tani banohet kryesisht nga njerëz të pasur që nuk u pëlqen t’i shqetësojnë netët e tyre nga turistët.

Qyteti është përpjekur të largojë turistët. Duke kuptuar se shumë vizitorë do të vijnë vetëm në destinacionet e quajtura “Amsterdam“, autoritetet i dhanë kështjellës mesjetare në qytetin e afërt të Muiden emrin anglez “Amsterdam Castle Muiderslot“, ndërsa plazhi në Zandvoort u bë “Amsterdam Beach“. Më shumë hotele (shpesh me “Amsterdam” në emrat e tyre) janë hapur në qytetet e afërta jo magjepsëse. Por përhapja nuk e ka ulur turizmin në qytet. Në vitin 2010 Amsterdami mirëpriti (nëse kjo është fjala e duhur) 5.3 milionë vizitorë hotelesh. Deri në vitin 2019 kishte 9.2 milionë, plus miliona të tjerë që qëndruan në Airbnbs.

Në vitin 2021, këshilli i qytetit vendosi një objektiv maksimal prej 20 milionë vizitorësh në vit. Por ky numër tashmë parashikohet të tejkalohet këtë vit, edhe pse turistët kinezë, në veçanti, sapo po dalin nga kufizimet pandemike. Nëse nuk bëhet asgjë, ndoshta do të ketë më shumë vizitorë në 2024.

Dhe kështu Amsterdami po kalon në veprim. Qyteti luksoz dëshiron të heqë imazhin e tij të vjetëruar të tregut, duke e riemërtuar veten si një destinacion kulturor. Në lagjen e dritave të kuqe, ku disa pika të nxehta vizitohen nga 900,000 këmbësorë në javë, autoritetet kanë mbyllur qindra dritare të punonjësve të seksit dhe kanë vendosur kohë modeste mbylljeje më të hershme për kafenetë dhe shtëpitë publike.

Një qytet në vetvete mund të bëjë shumë për të zmbrapsur turistët, por shteti holandez tani po bashkëpunon gjithashtu. Këtë muaj ajo fitoi një betejë gjyqësore për të ulur numrin e fluturimeve në aeroportin Schiphol për arsye mjedisore. Një turist që merr trenin për në Amsterdam nga Këlni mund të jetë “i qëndrueshëm“; ai që fluturon nga Kalifornia nuk është.

Kushdo që dyshon në dëshirën e Amsterdamit për të ndryshuar, duhet të shikojë fushatën e re reklamuese të qytetit, “Qëndroni larg“, që fillimisht synonte meshkujt e rinj britanikë. Një anëtar i grupit demografik të synuar, i cili kërkon në google një term si “festa në Amsterdam” mund ta gjejë veten duke parë një video të një burri të dehur duke u arrestuar, me tagline, “Pra po vini në Amsterdam për një natë të çrregullt? Qëndroni larg.”

Burimi: ft.com

Përktheu dhe përshtati: mendimi.al