Studimi: Ja si ushqimet ndikojnë performancën e trurit

Ngrënia e ushqimeve shumë të përpunuara për më shumë se 20% të marrjes ditore të kalorive çdo ditë mund t’ju vendosë në rrugën drejt rënies njohëse, zbuloi një studim i ri.

Të gjithë e dimë se ngrënia e ushqimeve shumë të përpunuara që e bëjnë jetën tonë më të lehtë — të tilla si supa të parapaketuara, salca, pica të ngrira dhe vakte të gatshme për t’u ngrënë — nuk është e mirë për shëndetin tonë. As gëlltitja e të gjitha ushqimeve të kënaqësisë që i duam aq shumë: hot dog-ët, salsiçet, hamburgerët, patate të skuqura, pijet e gazuara, biskotat, ëmbëlsira, karamele, donuts dhe akullore, për të përmendur vetëm disa.

Studimet kanë zbuluar se ato mund të rrisin rrezikun e obezitetit, problemeve të zemrës dhe qarkullimit të gjakut, diabetit dhe kancerit. Ato madje mund të na shkurtojnë jetën.

Tani, një studim i ri ka zbuluar se ngrënia e më shumë ushqimeve shumë të përpunuara mund të kontribuojë në rënien e përgjithshme njohëse, duke përfshirë zonat e trurit të përfshira në funksionimin ekzekutiv – aftësinë për të përpunuar informacionin dhe për të marrë vendime.

Në fakt, burrat dhe gratë që hanin ushqimet më të përpunuara, kishin 28% më të shpejtë të rënies së aftësisë njohëse globale dhe 25% më të shpejtë të rënies së funksionit ekzekutiv krahasuar me njerëzit që hanin më pak ushqime tepër të përpunuara, zbuloi studimi.

“Ndërsa kanë nevojë për studime dhe përsëritje të mëtejshme, rezultatet e reja janë mjaft bindëse dhe theksojnë rolin kritik për ushqimin e duhur në ruajtjen dhe promovimin e shëndetit të trurit dhe reduktimin e rrezikut për sëmundjet e trurit ndërsa plakemi”, tha Rudy Tanzi, profesor i neurologjisë në Shkollën Mjekësore të Harvardit dhe drejtor i njësisë kërkimore për gjenetikën dhe plakjen në Spitalin e Përgjithshëm të Massachusetts në Boston. Ai nuk ishte i përfshirë në studim.

Tanzi, i cili ka shkruar për ushqimet shumë të përpunuara në librin e tij “Vetja shëruese: Një plan i ri revolucionar për të mbingarkuar imunitetin tuaj dhe për të qëndruar mirë për jetën“, tha se problemi kryesor me ushqimet shumë të përpunuara është se “ato zakonisht kanë shumë sheqer dhe kripë, dhe yndyra, të cilat të gjitha nxisin inflamacionin sistemik, ndoshta kërcënimi më i madh për plakjen e shëndetshme në trup dhe tru.”

“Ndërkohë, duke qenë se janë të përshtatshëm si një vakt i shpejtë, ato zëvendësojnë gjithashtu ushqimin me përmbajtje të lartë fibrash bimore që është i rëndësishëm për ruajtjen e shëndetit dhe ekuilibrit të triliona baktereve në mikrobiomën tuaj të zorrëve,” shtoi ai, “që është veçanërisht e rëndësishme për shëndetin e trurit dhe reduktimin e rrezikut të sëmundjeve të trurit të lidhura me moshën si sëmundja e Alzheimerit.”

Nuk kanë shumë kalori
Studimi, i prezantuar të hënën në Konferencën Ndërkombëtare të Shoqatës së Alzheimerit 2022 në San Diego, shqyrtoi mbi 10,000 brazilianë deri në 10 vjet. Pak më shumë se gjysma e pjesëmarrësve në studim ishin gra, të bardha ose të arsimuara në universitet, ndërsa mosha mesatare ishte 51 vjeç.

Testimi konjitiv, i cili përfshinte kujtimin e menjëhershëm dhe të vonuar të fjalëve, njohjen e fjalëve dhe rrjedhshmërinë verbale u krye në fillim dhe në fund të studimit dhe pjesëmarrësit u pyetën për dietën e tyre.

“Në Brazil, ushqimet shumë të përpunuara përbëjnë 25% deri në 30% të marrjes totale të kalorive. Ne kemi McDonald’s, Burger King dhe hamë shumë çokollatë dhe bukë të bardhë. Nuk është shumë e ndryshme, për fat të keq, nga shumë vende të tjera perëndimore“, tha bashkëautorja Dr. Claudia Suemoto, një profesor asistente në seksionin e geriatrikës në Shkollën Mjekësore të Universitetit të São Paulos.
“58% e kalorive të konsumuara nga qytetarët e Shteteve të Bashkuara, 56.8% e kalorive të konsumuara nga qytetarët britanikë dhe 48% e kalorive të konsumuara nga Kanadezët vijnë nga ushqimet shumë të përpunuara,” tha Suemoto.

Ushqimet shumë të përpunuar, sipas studimit, përkufizohen si “formulime industriale të substancave ushqimore (vajra, yndyrna, sheqerna, niseshte dhe proteina të izoluara) që përmbajnë pak ose aspak ushqime të plota dhe zakonisht përfshijnë aromatizues, ngjyrues, emulsifikues dhe aditivë të tjerë kozmetikë“.

“Njerëzit që konsumonin më shumë se 20% të kalorive ditore nga ushqimet e përpunuara kishin një rënie 28% më të shpejtë në njohjen globale dhe një rënie 25% më të shpejtë në funksionin ekzekutiv krahasuar me njerëzit që hanin më pak se 20%,” tha bashkëautorja e studimit Natalia Gonçalves, studiuese në departamentin e patologjisë në Shkollën Mjekësore të Universitetit të São Paulo.

Për një person që ha 2,000 kalori në ditë, 20% do të ishte e barabartë me 400 ose më shumë kalori – për krahasim, një porosi e vogël patate të skuqura dhe cheeseburger të rregullt nga McDonalds përmban gjithsej 530 kalori.

Ata në studim që hëngrën ushqimet më të përpunuara kishin më shumë gjasa të ishin më të reja në moshë, ishin gra, të bardha, kishin arsim dhe të ardhura të larta dhe kishin më shumë gjasa të mos kishin pirë kurrë duhan dhe më pak të ngjarë të ishin konsumatorë aktualë të alkoolit, zbuloi studimi.

“Njerëzit duhet të dinë se duhet të gatuajnë më shumë dhe të përgatisin ushqimin e tyre nga e para. E di. Ne themi se nuk kemi kohë, por në të vërtetë nuk merr aq shumë kohë,” tha Suemoto.

“Dhe ia vlen sepse do të mbroni zemrën tuaj dhe do të ruani trurin tuaj nga demenca ose sëmundja e Alzheimerit,” shtoi ajo. “Ky është mesazhi që duhet marrë në shtëpi: Ndaloni së bleri gjëra që janë të superpërpunuara.”

Burimi: CNN